en
1.
ni
list
ski
end
en
Or
de
ele
rdt
end
200
er's
hte
iers
eze
ma
in“
ei'
tief
dig
eer
der
Frau
ont
met
dat
em
box 36/2
PanphletsOffarints
DEN GULDEN WINCKEL
moeder zegt tot den zoon: „Wat is je heele
kunnen voelen. Toevallig vindt ze nu het spoor
geschriff, zelfs als je het grootste genie waart
terug van een vriend uit haar jeugd, die intusschen
— wat is dat tegen een enkel uur, waarin je
een beroemd kunstenaar is geworden. Ze wil
moeder hier in den leuningstoel was gezeten en met
haar „roman'' beleven en gaat naar hem toe.
ons gesproken heeft, of gezwegen, maar hier
Voor hem beduidt dat rendez-vous niet anders
was — hier! En geleefd heeft, geleefd!“ En Hein¬
dan een ontmoeting zoo als duizend andere. Frau
rich antwoordt: „Levende uren? Ze leven toch
Bertha gaat terug naar het kleine stadje in den
niet langer, dan de laatste leeft, die ze zich
engen kring, ontgoocheld, ontnuchterd. Haar
herinnert. Het is niet de slechtste roeping zulke
vriendin sterft aan de gevolgen van cen liaison.
uren langer te doen duren, ver over. hun tyd.
En met dit slot wil de dichter zeker de harde
Dat herinnert aan lbsen. — Zijn laatste en zeker
tragiek aanduiden, die in het leven der vrouw
rijpste drama, ver boven de liefdesgeschiedenissen
tegenover het leven des mans ligt.
der gewone menschen, die hem vroeger de stof
Een drama in grooten stijl, in heerlijke vijfvoetige
tot zijn werk hebben geleverd is „Der einsame
jamben, dat Schnitzler’s aesthetischen zin, zijn klank¬
Weg'. Hier toont Schnitzler menschen die op zich
en kleurgevoel uiting geeft is „Der Schleier der
zelf buitengewoon zijn, zeer verfiind en — als
Beatrice Wij worden verplaatst naar het
men wil — bijna pathologisch. Als het middel¬
Bologna der Renaissance, en het complot van
punt der handeling staat een hartstochteljjk genot¬
Cesare Borgià tegen het door de Bentivoglio's
mensch, een kunstenaar, die ook op risperen
beheerschte Bologna is de basis van de handeling.
leeftijd altijd levenskunstenaar was, en zijn cen¬
Gloeiende schilderingen van uiterlijke pracht en
zamen weg, ver weg en onafhankeljjk van de
onbeteugeld geweld worden ons geboden, alles
andere menschen, gegaan is. En aan het eind van
is vervuld van den geest van schoonheid,
zijn leven kan hij den weg, terug tot de menschen,
levenslust en kracht der Renaissance. En
niet meer vinden. — Verschillende episoden, alle
welk meesterstuk van dichterlijke schildering is
even intéressant, zijn in samenhang met die hoofd¬
niet dat slaapdronken kind Beatrice Mardi! In
handeling; in elken regel liggen nieuwe dichter¬
éen nacht, den laatsten vöördat het vreeselijk
lijke problemen. Hier heeft Schnitzler zich geheel
noodlot van de stad in vervulling moet gaan,
vrijgemaakt van Fransche voorbeelden, en hij is
volgt ze eerst de betooverende woorden van den
kwistig en dapper zoo als alleen een heel zelf¬
dichter Filippo Loschi, die, bij het zien van het
standig kunstenaar kan zijn.
meisje zelf, zijn bruid vergeet. En dan wordt ze
Niet onvermeld wil ik laten de novelle „Luitenant
voor dien eenen nacht als ecn echtelijke vrouw voor
Guste, die zeker interessant als zedenbeeld is
den hertog Lionardo Bentivoglio, die van gulzigen
en die oorzaak was, dat de auteur zijn ambt als
levenshonger vervuld is. Eerst aan het lijk van
officier van gezondheid heeft verloren, daar
Loschi, die vrijwillig in den dood is gegaan, wordt
de hooge heeren van de opinie zijn uitgegaan,
ze zich harer gevoelens bewust. Het drama is
dat de schildering van het jonge, onrispe, in zijn
vol grandiose kracht, intensief leven en dichterlijke
officiers-eer heel trotsche luitenantje, dat zich zelf
fijnheid.
doodt, nu hij een beleediging van een bakker
Het zou het beeld van Schnitzler’s dichterlijk
niet met de sabel heeft kunnen wreken, niet
wezen niet helderder maken, maar door een
overeenkomt met militaire begrippen van eer.
tereel eer verduisteren, indien ik over elk der vele
Schnitzler’s ontwikkeling, die veel beter in zijn
Eznacker en dialogen uitvoerig wilde spreken. In
drama’s dan in zijn proza-verhalen is waarte nemen,
deze is, naast de Fransche techniek, zijn talent
toont een voortdurend meer zich verdiepen; hij is
voor psychologische instantané’s duideljjk her¬
een kunstenaar, die zonder ooit een schrede terug
kenbaar. Nooit zijn de situaties met geweld
te doen een hoogen berg bestigt; hij verkrigt
aangebracht, altijd zin ze door heel eenvoudige
steeds diepere vergezichten op al wat menscheljjk
natuurlijke middelen verkregen. In zijne eerste
is en brengt deze in beeld. Zijn stijl is van
werken waren het altijd vragen over de liefde,
groote helderheid, eenvoudig in de uitdrukking
die op verschillende manieren door hem werden
en rijk aan treffende beelden. Hij beheerscht de
uitgesproken, maar steeds meer en meer heeft
taal als ecn van de allerbesten. En over alles
Schnitzler diepe, dikwijls haast niet bewust ge¬
wat hij zegt, ligt een zachte humor, die ons toont
worden gevoelens ontpekten behandeld. Een van
hocveel Schnitzler overwonnen heeft, om zich tot
de fijnste en mooiste zijner dramatische dialogen
zulk een hooge objektiviteit, welker uiting de
„Lebendige Stunden“ heeft de verhouding tusschen
humor is, te kunnen opheffen.
moeder en zoon als grondslag. Een zwaar zieke
moeder doodt zich zelf, omdat ze gelooft dat haar
FRIDA VON RüDEN.
Weenen.
zoon, die dichter is, door haar ziekte verhinderd
wordt rustig tewerken. En de vriend der overleden
30
1
1.
ni
list
ski
end
en
Or
de
ele
rdt
end
200
er's
hte
iers
eze
ma
in“
ei'
tief
dig
eer
der
Frau
ont
met
dat
em
box 36/2
PanphletsOffarints
DEN GULDEN WINCKEL
moeder zegt tot den zoon: „Wat is je heele
kunnen voelen. Toevallig vindt ze nu het spoor
geschriff, zelfs als je het grootste genie waart
terug van een vriend uit haar jeugd, die intusschen
— wat is dat tegen een enkel uur, waarin je
een beroemd kunstenaar is geworden. Ze wil
moeder hier in den leuningstoel was gezeten en met
haar „roman'' beleven en gaat naar hem toe.
ons gesproken heeft, of gezwegen, maar hier
Voor hem beduidt dat rendez-vous niet anders
was — hier! En geleefd heeft, geleefd!“ En Hein¬
dan een ontmoeting zoo als duizend andere. Frau
rich antwoordt: „Levende uren? Ze leven toch
Bertha gaat terug naar het kleine stadje in den
niet langer, dan de laatste leeft, die ze zich
engen kring, ontgoocheld, ontnuchterd. Haar
herinnert. Het is niet de slechtste roeping zulke
vriendin sterft aan de gevolgen van cen liaison.
uren langer te doen duren, ver over. hun tyd.
En met dit slot wil de dichter zeker de harde
Dat herinnert aan lbsen. — Zijn laatste en zeker
tragiek aanduiden, die in het leven der vrouw
rijpste drama, ver boven de liefdesgeschiedenissen
tegenover het leven des mans ligt.
der gewone menschen, die hem vroeger de stof
Een drama in grooten stijl, in heerlijke vijfvoetige
tot zijn werk hebben geleverd is „Der einsame
jamben, dat Schnitzler’s aesthetischen zin, zijn klank¬
Weg'. Hier toont Schnitzler menschen die op zich
en kleurgevoel uiting geeft is „Der Schleier der
zelf buitengewoon zijn, zeer verfiind en — als
Beatrice Wij worden verplaatst naar het
men wil — bijna pathologisch. Als het middel¬
Bologna der Renaissance, en het complot van
punt der handeling staat een hartstochteljjk genot¬
Cesare Borgià tegen het door de Bentivoglio's
mensch, een kunstenaar, die ook op risperen
beheerschte Bologna is de basis van de handeling.
leeftijd altijd levenskunstenaar was, en zijn cen¬
Gloeiende schilderingen van uiterlijke pracht en
zamen weg, ver weg en onafhankeljjk van de
onbeteugeld geweld worden ons geboden, alles
andere menschen, gegaan is. En aan het eind van
is vervuld van den geest van schoonheid,
zijn leven kan hij den weg, terug tot de menschen,
levenslust en kracht der Renaissance. En
niet meer vinden. — Verschillende episoden, alle
welk meesterstuk van dichterlijke schildering is
even intéressant, zijn in samenhang met die hoofd¬
niet dat slaapdronken kind Beatrice Mardi! In
handeling; in elken regel liggen nieuwe dichter¬
éen nacht, den laatsten vöördat het vreeselijk
lijke problemen. Hier heeft Schnitzler zich geheel
noodlot van de stad in vervulling moet gaan,
vrijgemaakt van Fransche voorbeelden, en hij is
volgt ze eerst de betooverende woorden van den
kwistig en dapper zoo als alleen een heel zelf¬
dichter Filippo Loschi, die, bij het zien van het
standig kunstenaar kan zijn.
meisje zelf, zijn bruid vergeet. En dan wordt ze
Niet onvermeld wil ik laten de novelle „Luitenant
voor dien eenen nacht als ecn echtelijke vrouw voor
Guste, die zeker interessant als zedenbeeld is
den hertog Lionardo Bentivoglio, die van gulzigen
en die oorzaak was, dat de auteur zijn ambt als
levenshonger vervuld is. Eerst aan het lijk van
officier van gezondheid heeft verloren, daar
Loschi, die vrijwillig in den dood is gegaan, wordt
de hooge heeren van de opinie zijn uitgegaan,
ze zich harer gevoelens bewust. Het drama is
dat de schildering van het jonge, onrispe, in zijn
vol grandiose kracht, intensief leven en dichterlijke
officiers-eer heel trotsche luitenantje, dat zich zelf
fijnheid.
doodt, nu hij een beleediging van een bakker
Het zou het beeld van Schnitzler’s dichterlijk
niet met de sabel heeft kunnen wreken, niet
wezen niet helderder maken, maar door een
overeenkomt met militaire begrippen van eer.
tereel eer verduisteren, indien ik over elk der vele
Schnitzler’s ontwikkeling, die veel beter in zijn
Eznacker en dialogen uitvoerig wilde spreken. In
drama’s dan in zijn proza-verhalen is waarte nemen,
deze is, naast de Fransche techniek, zijn talent
toont een voortdurend meer zich verdiepen; hij is
voor psychologische instantané’s duideljjk her¬
een kunstenaar, die zonder ooit een schrede terug
kenbaar. Nooit zijn de situaties met geweld
te doen een hoogen berg bestigt; hij verkrigt
aangebracht, altijd zin ze door heel eenvoudige
steeds diepere vergezichten op al wat menscheljjk
natuurlijke middelen verkregen. In zijne eerste
is en brengt deze in beeld. Zijn stijl is van
werken waren het altijd vragen over de liefde,
groote helderheid, eenvoudig in de uitdrukking
die op verschillende manieren door hem werden
en rijk aan treffende beelden. Hij beheerscht de
uitgesproken, maar steeds meer en meer heeft
taal als ecn van de allerbesten. En over alles
Schnitzler diepe, dikwijls haast niet bewust ge¬
wat hij zegt, ligt een zachte humor, die ons toont
worden gevoelens ontpekten behandeld. Een van
hocveel Schnitzler overwonnen heeft, om zich tot
de fijnste en mooiste zijner dramatische dialogen
zulk een hooge objektiviteit, welker uiting de
„Lebendige Stunden“ heeft de verhouding tusschen
humor is, te kunnen opheffen.
moeder en zoon als grondslag. Een zwaar zieke
moeder doodt zich zelf, omdat ze gelooft dat haar
FRIDA VON RüDEN.
Weenen.
zoon, die dichter is, door haar ziekte verhinderd
wordt rustig tewerken. En de vriend der overleden
30
1