tuinek vertoont een Davidsschild, als een
koning David loop, toont het religieus-mys¬
teeken dat de dichter zijn heele leven het
ticke der historische opvatting van Beer-Hof¬
Jodendom en zijn bibelsch-historische wereld
mann, welke volledig afgeron eerst na de
beleed.
voltooling van den geheelen cyclus zullen kun-
De eerste indruk was reeds belangrijk. Men
nen zien. Het is intusschen uiterlijk een gering
vindt hier in reproductie het portret van Beer¬
levenswerk van enkele deelen, dat voor het
Hofmann als vijftigjaarige, met de in de verte
grootste deel bij den ouden Fischerverlag te
staende, peinzende oogen en baard. De zes en¬
Berlin is verschenen, welke voornamelijk op
den kring der Weensche schrijvers rondom
zestig-jarige leek, hiermee vergeleken, bijna
Hofmannsthal steunde. Van het essayistische
jonger; een middelmatig groote figur en
scher gesneden trekken, de keurig geknipte
talvermogen van Beer-Hofmann getugt den
een kleine, wonderlijk movie rede over Mozart
sik en het haar waren een wenig grijs geworden.
uit 1906, welke als een verrukkelijke variatie
Dwingend echter blikten de oogen den bezoeker
Richard Beer-Hofmann.
van den Mohammed van Goethe over het
met bijna suggestive kracht tegemoet.
muzikale genie van Oostenrijk gaat, dat van de
Wij spraken vooral over zijn jeug, die hi¬
in 1904. Na de eeuwswisseling deelden Hof¬
zingende en klinkende barok-stad Salzburg uit
in nauwe vriendschap met Hugo von Hofmanns¬
mannsthal en Beer-Hofmann hetzelfde stre¬
de groote wereld in trok en haar met zijn kunst
thal had doorgebracht. Beer-Hofmann behoorde
ven, onbekende treurspelen uit de Engelsche
betooverde. Van de vereering van den schrijver
tot den litterairen kring van Café Griensteidl,
litteratur ten tijde van Elizabeth te doen
voor Goethe getugt de groote bewerking van
waar omstreeks 1890 de jong-Weensche littera¬
herleven. De kring om Shakespeare is voor Faust in 1932, welke hij voor het Weensche
toren van de fin de siècle, onder leiding van
alle jonge drama-schrijvers de voornaamste Burgtheater tot stand bracht en waarvan het
Hermann Bahr samenkamen. Als jonge man
invicesseer geworden en ook Beer-Hofmann
eerste en tweede deel op één avond in zes uur
van gegoeden huize studeerde hil eerst rechten
vindt hier aansluiting bij den grooten drama¬
gegeven werden; een koen en interessant ex¬
en leefde daarnaast geheel voor zijn litteraire en
tischen vorm. Tezelfder tijd als Hofmannsthals periment
aesthetische behoeften. Hij verzamelde moote
Verscheidene avonden mocht ik met den dich¬
boeken en oude prenten, porselein — en ook Gerettetes Venedig ontstaat in 1904
Beer-Hofmann's meesterlijke drama Der ter en zijn echtgenoote in hun moote Ween-
ongewone psychische stemmingen, zoo als dat
Graf von Charolais, ontleen aan de sche woning en het Türkenschanzpark over
in den tijd van het vroege symbolisme ge¬
intrige van een tooneelstuk in den barokstijl het ontstaan van zijn werken en den vrien-
bruikelijk was. Ongeveer in 1892 had de litteraire
van Massinger en Field, The Fatal denkring spreken. De overvloed der herinnerin¬
vriendenkring: Beer-Hofmann, Hofmannsthal,
gen opkomend uit dien ouden tijd was verras¬
Salten en Schnitzler zich onverbrekelijk Dowry. Het origineel is een echte gruwel-
send. Zij werden nog aangevuld door de lec¬
tragedie uit de Engelsche zeventiende eeuw
aaneengesloten; vier vrienden, die in een echte
tuur van de jeugdbrieven, vooral die van Hof¬
Beer-Hofmann vormt daaruit een geheel zelf¬
werkgemeenschap met elkaar leeden, en in de
mannsthal aan den dichter; daarom mogen tot
standig werk, dat met het volste recht aan
bekoorlijke omgeving van Weenen samen fiets¬
slot eenige regels uit zoo een brief volgen, om¬
zijn eigen scheppingsarbeid kan worden toe¬
tochten maakten. Veel hiervan heeft Schnitzler
geschreven een groote tragedie vol van het dat zij den schoonsten persoonlijken karaktertrek
in zijn roman Der Weg ins Freie vast¬
van den auteur Beer-Hofmann bevatten, uitge¬
gelegd. De jonge schrijvers lazen elkaar hun
dienste menschelijk inzieht, die zoowel van
taal als tooneel-technisch van voortreffelijke sproken door zijn belangrijksten vriend, en die
nieuwste werken voor, en onderwerpen die aan
deze woorden heden zou herhalen, indien niet
gemeenschappelijke kritik. Leespremière was
kwaliteit is en onder Reinhardt talrike ver¬
een al te vreed lot hem, in den bloet zijner
de uitdrukking, die in dezen kring daarvoor
tooningen beleerde. De schoonste en rijkste
jaren, aan ons ontrukt had. Hofmannsthal
werd uitgevonden. Loris Hormannsthal was de
gedeelten van dit belangrijke werk liggen in
schrift in 1897 uit Vasese:
jongste onder hen, bijna een wonderkind in
de diepe en aangrijpende monologen, waarin
„.... Mijn beste Richard, Je bent zoo veel
zijn prille volmaaktheit, de geistesprinzliche
de jonge Charolais over zijn gestorven vader
rijper en voltooider dan ik en bezit van beide.
Knabe, zooals Thomas Mann hem eens ge¬
spreckt; maar verder ook in de figur van
goedheid en insicht in het juste, zoo veel meer,
noemd heeft. Belangrijk zijn vooal de gezamen¬
„Roter Itzig, den Joodschen schuldeischer, die
dat ik wel weet dat mijn vriendschap voor jou
lijke zomerreisen in het Salkammergut en de
zijn schuldvorderingen will intrekken. Hier
niet die waarde kan hebben, die de jouwe voor
samenkomsten in de, door alle Oostenrijkers
wordt meedoogenloos openhartig de gansche
mij heeft, maar een veel, veel geringere.
zoo geliefde stad Salzburg, waan kort daarop het
ellende van Shylock nog eens opnieuw getee¬
Ik zal noot in staat zijn en zal ook noot
denkbeeld der „Festspiele van Hofmannsthal
kend. Er ontstaat een blijvende figur van
wenschen, uit het weese van mijn wezen de
en Reinhardt ontstand. Over zoo een samen¬
Jodennood en Jodenellende op den drempel
draden te trekken, die een geschenk van jou
komst schrift Hofmannsthal in een brief-gedicht
van den nieuwen tijd, zonder de minste zijn, alles zu uit elkaar vallen. Ik weet nau-
aan Beer-Hofmann, in 1892, nadat hi over een
idealiseerende verteekening, die tegelijk toont, keurig dat er geen mensch bestaat, aan wien ik
nieuw ontwerp voor een drama heeft gesproken:
hoe de Joden door het noodot tot gehate en veel schuldig ben als aan jou. Heel onmerk¬
verachte menschen gemaakt werden.
baar is dat gekomen. In de honderden gesprek¬
Aber alles dieses wird sich
De dichter is hier door een caricaturale ten, die wij in deze vijf jaar met elkaar gehad
Finden, wenn in Strobl einmal
figur plotseling in den Joodschen kring terug¬
hebben. En wanneer ik je heden beloof dat je
Sonnig heller starker Wind ist.
geleiden wat thans ontstaat behoort geheel tot
kind aan mij een goeden vriend zal hebben, over
Auf dem dunkelgruenen Wasser,
de Joodsche wereld, zoo als dat eenige Schlaf¬
vijf jaar of over twintig jaar, wanneer zijn leven
Und wir sitzen hinter Segel
lied fuer Miram, waarin noodlot en tra¬
dat noodig maakt, dan echter onvoorwaardelijk,
Mit Burgunder, gelben Pflaumen
giek van het Jood zijn ten dienste worden uit¬
voor zoover ik de menschelijke dingen dan be¬
Und dem Manuskript des Dramas
gedrukt. De religieuse problemen werden na de
grijpen voor zoover mijn krachten reiken, dan
Von Ascanio und Gioconda.
overwinning van het symbolisme algemeen. In¬
weet ik, dat dit heden niet veel is, maar er¬
Dieses aber wird nicht werden
teressant is een meddeeling van dr. Beer¬
maal een zeker soort vergoeding zijn kan von
Vor dem zehnten Tag Augusti.
Hofmann, dat hij de stof van Jedermann
datgene, wat jij me zonder zulk een bepaald
Or, beau Sire, que Dieu vous garde.
tijdens een reis in Engeland in 1900 ontdekte,
voornemen hebt gegeven....
toen hij het oude spel van Every man bi¬
Moge het den dichter, die morgen den drempe¬
In tegenstelling tot den jongeren Hofmanns¬
woonde en Hofmannsthal daarmede het dee
van het zeventigste jaar overschritt, vergund
tahl is Beer-Hofmann steeds een hardnekki
zijn, in de kracht en sterkte van een late vol¬
en langzaam produceerend dichter geweest, een gaf tot diens drama Jedermann. Dat gaat
nu reeds in de richting van de wereld der
tooling van den geweldigen kring, zijn levens¬
„laat gerijpte, vergeleken met Loris. In 1892
godsdienstige vraagstukken, onder welker in¬
werk af te sluiten, zoo als het in zijn gedicht
ontstaat een klein, niet in het og vallen
vloed het heele verdere leveneswerk van Beer¬
heet:
novellenbundelte, dat, wat den inhoud betreft.
Hofmann staat.
Ufer nur sind wir, und tief in uns rinnt
verwant is aan de licht psychologische pro¬
De weg van den dichter naar de wereld van
Blut von Gewesen, zu Kommenden rollt,
bleemstelling van Schnitzler. Steeds weer zijn
de Joodsche Stof is niet door den tijd beinflu¬
Blut unser Vater, voll Unruh und Stolz.
in de brieven van den jeudigen Hofmanns¬
enceerd en openbaart veeleer een innerlijke be¬
In uns sind alle, wer fuehlt sich allein
thal aan hem voorschriften en vermaningen
reidheid, die langzaam tot voltooing rypt en
Du bist ihr Leben — ihr Leben ist Dein!
te hooren: „Beste Richard, dwing je toch als¬
daarmede tot de uitbeelding vert. Hi ver¬
jeblieft tot arbeiden, tot werkelijk arbeiden
Dr. WALTER PERL.
klaart zich openlijk voor het Zionisme en be¬
denken en begrijpen van het bestaan is was
gint van het perspectief uit der bibelsche
anders, werken hebben echter een diepen zin
geschiedens het groote verleden van het Jood¬
en zijn waard dat men ze uit zich los¬
sche volk vorm te geven in het drama. Mis¬
worstelt". Zoo heeft dus de joge Hofmanns¬
schien doet de samenwerking met Reinhardt,
thal hem het eerst tot den artisticken arbeid,
die sedert Carolais op dramaturgisch ge¬
gebracht en hij heeft hem ook, in zijn prach¬
bied tot stand kam, bij Hofmann de gedachte
tige sprookje van den 672sten Nacht, in de
van een cyclus van Festspiele rijpen: het is
figur van den koopmanszoon eerst als voor¬
de bibelsche Historie vom Koenig
beeld genomen, want het leven van Beer¬
David, welke voorspel Jakobs Traum
Hofmann leek in den aanvang dikwijls op
(1919) na meer dan tien jaar groeten op ver¬
dat van een Wilde-achtigen aesthet.
zoek van de vrienden voor een grooter publick
De drie-en-dertig-jarige auteur voltooit na¬
toegankelijk werd gemaakt, en dat door zijn
langen arbeid in 1899 de vertelling „Der Tod
volmaakten vorm en diepte van gedachten ver¬
Georgs, welke voor hem een soort Werther
raste. Het werk geeft de merkwaardige ge¬
wordt, tot een bevrijding van zichzelf it net
schiedens te zien van den stampader Jacob,
onvruchtbare aesthetendom door een nieuwe
zijn zegening door vergissing en de daarbij
verbondenheid met het leven. Er gebeurt aansluitende vervolging door den bedrogen
wenig in dit boek, want het leven wordt voor¬
eerstgeborene Esau (Edom). Bij menige uiter¬
eerst niet gegrepen maar slechts gedroom, like navolging van den vorm der groote
tot een ruwe werkelijkheid, n.l. de dood van mysteriespelen (Faust en Jedermann zun
den eenigen vriend, den held die wenig op
niet zonder invloed gebleven wordt in
een held gelijk, weer tot het leven terugroept.
Jakobs Traum een zeer subtile karak-
De tal en stijl van dit jeudwerk zijn zeer
teristik van de bibelsche persoonlijkheden
.