milostkom Anatola, bohaterem jego byl donzuan
wspölczesny, tematem stosunek do dwöch röw¬
noczesnie kobiet. W najrozmaitszych formach,
to humorem komedyi, to znów melancholig dra¬
matu, parafrazowal Schnitzler kontrast miedy po¬
pedem erotycznym, a spolecznym kodeksem mi¬
losci, miedzy Zyciem serca, a obowiazkami kon¬
wenansu. Jego „Liebelei“ jest dramatycznem
opracowaniem tego motywu. Kochanek i uwo¬
dziciel Krystyny pada w pojedynku, ktörego
powodem byla nie ona, lecz inna kobieta. Osoba,
ktöra niegdyé kochal, z ktöra niechetnie utrzy¬
mywal jeszcze stosunki, dla ktörej honoru bié
mu sie wypadalo. „Zwischenspiel“, to wydanie
komedyowe tego samego tematu. Muzyk Ama¬
deusz, zakochany w pieknej hr. Mosheim, zga¬
dza sie na to, by jakis mlody ksiaze uwodzil
Zone jego. Na chwile budzi sie w nim znowu
namictnosé do polowicy legalnej. Lecz niebawem
ponownie pakuje kufry.
Schnitzler nie ukrywa wcale, ze sztuki je¬
go sa waryacyami jednego tematu. W najno¬
wszej sztuce jego wystepuje nawet jedna z fi¬
gur dzialajacych w „Zwischenspiel“ rezoner Al¬
bertus Ronn pod tem samem nazwiskiem. Lecz
wlasciwym rezonerem w „Rozleglej krainie“
jest doktor Aigner, podstarzaly juz, doswiadczo¬
ny donzuan, ktöry osiadl w Dolomitesch jako
wlasciciel hotelu. On to tlumaczy bohaterowi
Hofreiterowi, jak to byé moze, ze sie kobiete
kocha, a jednak oszukuje: „Tyle sie miesci
w sercu naszem! Wiernosé i niewiernosé.,, ado¬
racya dla jednej i pozadanie drugiej lub kilku
innych. Tak, staramy sie uporzadkowad to jakos
w wnetrzu naszem, lecz ten porzadek jest czems
sztucznem. Naturalnym jest — chaos. Tak, möj
dobry panie, dusza — to rozlegla kraina.“
„Pierwsza sztuka Fanci“ nalezy niezaprze¬
czenie do najsprytniejszych utworów Shawa,
Forma jej jest bardzo oryginalna. Arystokrata
irlandzki, hr. O Dowda, zaprasza do zamku swe¬
go czterech najwybitniejszych krytyków teatral¬
nych pism londynskich. Cörka jego, studyujaca
w Cambridge, napisala sztuke, ktöra hojny ojciec
wystawiad gaze na Zyczenie jej przez zawodo¬
wych aktoröw.
Hr. O’Dowda Zyje w swiecie zaczarowa¬
nym. Nie uznaje terazniejszosci. Dla niego
——
istnieje tylko wiek osmnasty. Nosi kostyum
markiza i stara sie wszczepic w dusze cörki
slad, Lemberg
wlasne idealy. Tresé sztuki jego cörki bedzie
1:
dla niego niespodzianka, gdyz on jei nie zna.
—
FEeCz nie watpi ani chwili o tem, ze bedzie ona
odpowiadala arystokratycznemu jego swiatopo¬
Premler; u teatrach berlüskich.
gladowi. Tymczasem sztuka Fanci jest zuchwala
Z wystawianych obecnie nowosci na sce¬
groteska w stylu Shawa, a recenzenci przy kon¬
nich teatrów berlinskich najwiekszem powodze¬
cu ostro wystepuja przeciw Shaw’owi. Nie zna-1
nem cieszv sie „Rozlegla kraina“ (Das weite
jac autora sztuki, przypuszczaja, ze Shaw
nim jest.
Land) Schnitzl#Lie##s##sztuka Fanci“
Shaw'd.
Autorka wprowadza widzów do dwöch ro¬]
Bohaterem w sztuce Schnitzlera jest fabry-dzin filisterskich, ktörych dzieci krocza wlasne¬
kant Hofreiter, czterdziestoletni juz lowelas, któ-I mi drogami. Mlody Bobby, zareczony z panna
remu wlasna Zona dawno sie znudzila, i ktöry
Knox, nie troszczy sie o narzeczona i spedza
1
pala namietnoscia do pieknej Erny Wahl. Zona,
wieczory w towarzystwie wesolej damy z pöl¬
chod niezupelnie jeszcze oden sie odwrócila,
swiata, Dory. Pewnego dnia, dostatecznie podo-1
przyjmuje wizyty mlodego oficera marynarki.
choceni, Dora i Bobby atakuja policyantów i do¬
Przypadek, zawsze na uslugi dramatopisarzy
staja sie do kozy. Dziwnym trafem tegoz wie¬

bedacy, zdarzyl, ze wlasnie kiedy Hofreiter wra¬
czora pannie Knox znudzilo sie przykladue Zy¬
cal do domu po schadzce z Erna, wielbiciel zo¬
cie, do ktörego przyzwyczaila ja bogobojna sejs1
ny jego wyskoczyl oknem z pokoju jego Zony.
matka. Zamiast wröcié do domu, idzie do Mu¬
Naturalnie pojedynek. Oficer pada.
sikhallu, gdzie robi znajomosé z francuskim ofi¬
Dlaczego go zabiles? — pyta zona. — Czy
cerem. Z nim puszcza sie na dalsza hulanke, w
z milosci dla mnie? Z zazdrosei?
ciagu ktérej wybija policyantowi dwa zeby i rö¬
Nie, — odpowiada Hofreiter. Nic podobne¬
wniez dostaje sie do wiezienia.
go nie czuje. Ale czlowiek przeciez nie chce byé
Przerazenie rodziców obojga mlodych ludzi
jest niezmiernie zabawne. Bierze jeszcze udzial
durniem.
amy tu znowuten sam ulu¬
w akcvi kamerdyner Bobby’ego, skonczony
#temat. Od kiedy zade¬
dzentelman, ktöry, jak sie przy koncu pokazuje,
toaktówek, poswicconychjest miedszym bratem bogatego lorda. Panna
Rner daene die w nim podtoch
Fanci konczv sie zareczynami Bobb
ra i panny Knox z kamerdynerem
Cala ta operetkowa akcya sluz
okazya do satyrycznych wyciecze
wniejszym jest koniec sztuki, kied
dyskutuja miedzy soba, zdradzajac s
tyki. I tak jeden z nich zadna mie
wydad sadu o sztuce, zanim nie de
jest jej autorem. Wtedy dopiero bec
czy ma sztuke chwalié, czy ganié. „
twierdzi on — zalety sztuki moga t
letami autora; zatem musze znad au
Hr. O’Dowda jest zrozpaczony
go jest stracona dla osmnastego stu