VII, Verschiedenes 12, Schnitzlers Tod, Seite 515

ARTHUR SCHNITZLER ARTHUR SCHNITZLER
OVERLEDEN OVERLEDEN
Een talentvol, maar gevaarlijk Een talentvol, maar gevaarlijk
Schrijver Schrijver
Woensdagavond omstrecks zeven uur is de Woensdagavond omstrecks zeven uur is de
bekende tooneelschrijver, wiens werken ook bekende tooneelschrijver, wiens werken ook
ten onzent, o.a. door Verkade, zijn opgevoerd, ten onzent, o.a. door Verkade, zijn opgevoerd,
ten gevolge cener beroerte overleden. ten gevolge cener beroerte overleden.
Hij was 15 Mei 1862 te Weenen geboren, Hij was 15 Mei 1862 te Weenen geboren,
waar zijn vader, prof. dr. Johann Schnitzler. waar zijn vader, prof. dr. Johann Schnitzler.
cen bekend laryncoloog was. Ook Arthur ging cen bekend laryncoloog was. Ook Arthur ging
in de mediciinen studeeren en promoveerde in de mediciinen studeeren en promoveerde
in 1885 te Weenen. Hij was achtereenvolgens in 1885 te Weenen. Hij was achtereenvolgens
werkzaam aan verschillende klinieken, be¬ werkzaam aan verschillende klinieken, be¬
studeerde te Londen en Parijs het ziekenhuis¬ studeerde te Londen en Parijs het ziekenhuis¬
wezen en werd in 1893 assistent van zijn wezen en werd in 1893 assistent van zijn
vader. Later werd hij militair dokter, doch vader. Later werd hij militair dokter, doch
moest uit den militairen dienst treden, na zijn moest uit den militairen dienst treden, na zijn
publicatie van „Leutnant Gusti." Hij wijdde publicatie van „Leutnant Gusti." Hij wijdde
zich nu bijna geheel aan de literatuur. zich nu bijna geheel aan de literatuur.
In zijn latere levensjaren zou hij vooral In zijn latere levensjaren zou hij vooral
zijn jeuxdbevindingen der jaren ’80--’90 in zijn jeuxdbevindingen der jaren ’80--’90 in
roman en tooneelstuk verwerken. Een zeer roman en tooneelstuk verwerken. Een zeer
bekend en omstreden zoodanig werk was zijn bekend en omstreden zoodanig werk was zijn
spel „Professor Bernhardi“, dat ook ten on¬ spel „Professor Bernhardi“, dat ook ten on¬
zent is opgevoerd. Uitvoerig is toen onzer¬ zent is opgevoerd. Uitvoerig is toen onzer¬
zijds uiteengczet waarom we dit spel af¬ zijds uiteengczet waarom we dit spel af¬
wezen wezen
Hij was al in 1886 met schrijven in het Hij was al in 1886 met schrijven in het
„Deutsche Wochenschrift“ bezonnen, daarna „Deutsche Wochenschrift“ bezonnen, daarna
in „An der schönen blauen Donau“. Toen zijn in „An der schönen blauen Donau“. Toen zijn
verrassende dialogen onder den verzameltitel verrassende dialogen onder den verzameltitel
„Anatol“ in 1889 verschenen, werd vooral de „Anatol“ in 1889 verschenen, werd vooral de
aandacht op hem gevestigd. aandacht op hem gevestigd.
Schnitzler wist wat tooncel was. Zijn dia- Schnitzler wist wat tooncel was. Zijn dia-
logen zijn ilitsend, zijn karakterteckening is logen zijn ilitsend, zijn karakterteckening is
raak, zijn behandeling van een gegeven vlijm¬ raak, zijn behandeling van een gegeven vlijm¬
scherp en geestig. Hij kent liefde en weemoed. scherp en geestig. Hij kent liefde en weemoed.
Zijn taal is speelsch en melodieus. Zijn fantasle Zijn taal is speelsch en melodieus. Zijn fantasle
is rijk, schier onuitputtelijk. Lang is de ril is rijk, schier onuitputtelijk. Lang is de ril
zijner romans zoowel als zijner tooncelspelen. zijner romans zoowel als zijner tooncelspelen.
Van zijn tooncelwerken noemen we los weg: Van zijn tooncelwerken noemen we los weg:
„Das Märchen", „Liebelei", „Freiwild“, „Pa¬ „Das Märchen", „Liebelei", „Freiwild“, „Pa¬
racelsus", „Der grüne Kakadu“, „Der Schleier racelsus", „Der grüne Kakadu“, „Der Schleier
der Beatrice“, „Der einsame Weg“, „Zwischen¬ der Beatrice“, „Der einsame Weg“, „Zwischen¬
spiel“, „Der Cang zum Weiher“ (drama in spiel“, „Der Cang zum Weiher“ (drama in
verzen) enz. „Der Weg ins Freie“ was verzen) enz. „Der Weg ins Freie“ was
Schnitzler’s grootste roman. Schnitzler’s grootste roman.
lij was een bultengemeen talent, maar daur- lij was een bultengemeen talent, maar daur-
om juist werd zijn werk er vaak te bedenke¬ om juist werd zijn werk er vaak te bedenke¬
lijker om. Er ging een suggestieve kracht van lijker om. Er ging een suggestieve kracht van
uit, die b.v. in professor Bernhardi talrijken uit, die b.v. in professor Bernhardi talrijken
op een dwaalspoor bracht. Rondom zijn ero¬ op een dwaalspoor bracht. Rondom zijn ero¬
tisch „Relgen“ is veel te doen gewcest. Een tisch „Relgen“ is veel te doen gewcest. Een
storm van verontwaardiging is er over heen storm van verontwaardiging is er over heen
gegaan en op verschillende plaatsen is de op¬ gegaan en op verschillende plaatsen is de op¬
voering verboden. voering verboden.
Een rijk talent is hier aan veel ergerlijks Een rijk talent is hier aan veel ergerlijks
verspeeld en met groote omzichtigheid moet verspeeld en met groote omzichtigheid moet
men tot zijn levensarbeid naderen. Er is caar¬ men tot zijn levensarbeid naderen. Er is caar¬
van zooveel dat met kracht moet worde ! as- van zooveel dat met kracht moet worde ! as-
gewezen, er ls daarbil zooveel dat rechtvaar- gewezen, er ls daarbil zooveel dat rechtvaar-
dige protesten uitlokten. Jammer, want het dige protesten uitlokten. Jammer, want het
zeer bijzondere „De eenzame weg“ o. a. foont zeer bijzondere „De eenzame weg“ o. a. foont
waartoc deze heel elgene figuur in de Euro¬ waartoc deze heel elgene figuur in de Euro¬
pcesche tooncelliteratuur in staat was. pcesche tooncelliteratuur in staat was.
In de latere laren heeft deze mensch, wiens In de latere laren heeft deze mensch, wiens
geestkracht door treurige samilie-omstandig- geestkracht door treurige samilie-omstandig-
heden had geleden en wiens gezondheid was heden had geleden en wiens gezondheid was
geschokt, teruxgetrokken gelcefd. geschokt, teruxgetrokken gelcefd.
Terwijl het Weensche tooneelleven zich Terwijl het Weensche tooneelleven zich
voorbereidde zin zeventigsten jaardag in Mei voorbereidde zin zeventigsten jaardag in Mei
te vieren, kwam nu de dood. te vieren, kwam nu de dood.
L. v. d. B. L. v. d. B.
OBSERVER OBSERVER
I. österr. behördl. konzessioniertes I. österr. behördl. konzessioniertes
Unternehmen für Zeitungs-Ausschnitte Unternehmen für Zeitungs-Ausschnitte
WIEN, I., WOLLZEILE 11 WIEN, I., WOLLZEILE 11
TELEPHON R-23-0-43 TELEPHON R-23-0-43
Correspondants dans toutes les gran Correspondants dans toutes les gran
trait du Journal: trait du Journal:

De Avondpost De Avondpost
's-Gravenhage 's-Gravenhage
KUNST EN LETTEREN KUNST EN LETTEREN
Arthur Schnitzler + Arthur Schnitzler +
OP 69-JARIGEN LEEFTIJD OP 69-JARIGEN LEEFTIJD
De bekende Oostenrijksche schrijver dr. De bekende Oostenrijksche schrijver dr.
Arthur Schnitzler is gisteren — zooals wij Arthur Schnitzler is gisteren — zooals wij
reeds mededeelden — op 69-jarigen leeftijd reeds mededeelden — op 69-jarigen leeftijd
te Weenen overleden. te Weenen overleden.
Des morgens kreeg de schrijver tijdens een Des morgens kreeg de schrijver tijdens een
wandeling een bloeduitstorting in de herse¬ wandeling een bloeduitstorting in de herse¬
nen. Na een bewusteloosheid van eenige uren nen. Na een bewusteloosheid van eenige uren
is dr. Arthur Schnitzler gestorven. is dr. Arthur Schnitzler gestorven.
Schnitzler wiens vader medicus was. Schnitzler wiens vader medicus was.
wijdde zich eveneens in den beginne aan wijdde zich eveneens in den beginne aan
medische studies en liep colleges aan de medische studies en liep colleges aan de
universiteit van Weenen. Hi werd officier universiteit van Weenen. Hi werd officier
van gezondheid, had later een particullere van gezondheid, had later een particullere
practijk om zich vervolgens uitsluitend te practijk om zich vervolgens uitsluitend te
wijden aan litteratuur. Een zijner eerste no¬ wijden aan litteratuur. Een zijner eerste no¬
vellen was „Leutnant Gustl", welke in de vellen was „Leutnant Gustl", welke in de
„Neue freie Presse" werd gepubliceerd an „Neue freie Presse" werd gepubliceerd an
tengevolge had dat tegen hem een aan- tengevolge had dat tegen hem een aan-
klacht werd ingediend wegens beleediging klacht werd ingediend wegens beleediging
van het leger. Zijn titel „regimentsarts van het leger. Zijn titel „regimentsarts
werd hem toen voor het vervolg ontzegd. werd hem toen voor het vervolg ontzegd.
Het is een veel-gebruikte uitdrukking Het is een veel-gebruikte uitdrukking
maar met Arthur Schnitzler is een groot maar met Arthur Schnitzler is een groot
kunstenaar heengegaan. En des te tragischer kunstenaar heengegaan. En des te tragischer
is dit verschelden juist nu men de voorbe¬ is dit verschelden juist nu men de voorbe¬
reldingen trof voor het vieren van zija reldingen trof voor het vieren van zija
70sten verjaardag. Voor een opvoering van 70sten verjaardag. Voor een opvoering van
„Liebelel" onder Reinhardt's regie waren „Liebelel" onder Reinhardt's regie waren
maatregelen getroffen. maatregelen getroffen.
Misschien is het waar dat Schnitzler nooit Misschien is het waar dat Schnitzler nooit
een schrijver is geweest, wiens werk tot de een schrijver is geweest, wiens werk tot de
groote massa sprak. Het was daarvoor te groote massa sprak. Het was daarvoor te
fijnzinnig, het volgde soms zoo helmelijke fijnzinnig, het volgde soms zoo helmelijke
paden, de menschellike ziel werd erin uit¬ paden, de menschellike ziel werd erin uit¬
gebeeld op zoo teedere en schuwe en aan gebeeld op zoo teedere en schuwe en aan
den anderen kant tegelilkertijd zoo meedoo¬ den anderen kant tegelilkertijd zoo meedoo¬
genloos-scherpe wijze, dat het niet altijd genloos-scherpe wijze, dat het niet altijd
voor ledereen te waardeeren viel. voor ledereen te waardeeren viel.
Hij was — het zal dezer dagen vele malen Hij was — het zal dezer dagen vele malen
opgemerkt worden — een typisch Weensch opgemerkt worden — een typisch Weensch
schriver. Hij had — uit al zijn werkel blijxt schriver. Hij had — uit al zijn werkel blijxt
het — zijn hart onvoorwaardelljk verpand het — zijn hart onvoorwaardelljk verpand
aan deze stad, om wier naam — in de litte¬ aan deze stad, om wier naam — in de litte¬
ratuur althans — altijd lets hangt van me¬ ratuur althans — altijd lets hangt van me¬
lancholle en teederen humor. Dit maakte van lancholle en teederen humor. Dit maakte van
zijn oeuvre dan ook wel de groote kracht zijn oeuvre dan ook wel de groote kracht
ult: dat er toch altijd een mensch over ult: dat er toch altijd een mensch over
menschen schreef. Met rake intuitie. En een menschen schreef. Met rake intuitie. En een
toegewijd hart. toegewijd hart.
Hoevele gestalten heeft hij tot leven weten Hoevele gestalten heeft hij tot leven weten
te wekken! Vreugde en verdriet in dulzen¬ te wekken! Vreugde en verdriet in dulzen¬
derlel schakeeringen beeldde hil uit met en derlel schakeeringen beeldde hil uit met en
felllooze psychologische kennis, met sen felllooze psychologische kennis, met sen
nimmer falend medelijden. Zelfs niet in zijn nimmer falend medelijden. Zelfs niet in zijn
koe'st geschreven werken, zooals „Therèse" koe'st geschreven werken, zooals „Therèse"