VII, Verschiedenes 12, Schnitzlers Tod, Seite 516

De Avondpost De Avondpost
’s-Gravenhage ’s-Gravenhage
KUNST EN LETTEREN KUNST EN LETTEREN
Arthur Schnitzler Arthur Schnitzler
OP 69-JARIGEN LEEFTIJD OP 69-JARIGEN LEEFTIJD
De bekende Oostenrijksche schrijver dr. De bekende Oostenrijksche schrijver dr.
Arthur Schnitzler is gisteren — zooals wij Arthur Schnitzler is gisteren — zooals wij
reeds mededeelden — op 69-jarigen leeftijd reeds mededeelden — op 69-jarigen leeftijd
te Weenen overleden. te Weenen overleden.
Des morgens kreeg de schriver tijdens een Des morgens kreeg de schriver tijdens een
wandeling een bloeduitstorting in de herse¬ wandeling een bloeduitstorting in de herse¬
nen. Na een bewusteloosheid van eenige uren nen. Na een bewusteloosheid van eenige uren
is dr. Arthur Schnitzler gestorven. is dr. Arthur Schnitzler gestorven.
Schnitzler wiens vader medicus was. Schnitzler wiens vader medicus was.
wijdde zich eveneens in den beginne aan wijdde zich eveneens in den beginne aan
medische studies en liep colleges aan de medische studies en liep colleges aan de
universitelt van Weenen. Hij werd officier universitelt van Weenen. Hij werd officier
van gezondheid, had later een particuliere van gezondheid, had later een particuliere
practijk om zich vervolgens uitsluitend te practijk om zich vervolgens uitsluitend te
wijden aan litteratuur. Een zijner eerste no¬ wijden aan litteratuur. Een zijner eerste no¬
vellen was „Leutnant Gustl", welke in de vellen was „Leutnant Gustl", welke in de
„Neue freie Presse" werd gepubliceerd an „Neue freie Presse" werd gepubliceerd an
tengevolge had dat tegen hem een aan- tengevolge had dat tegen hem een aan-
klacht werd Ingediend wegens beleediging klacht werd Ingediend wegens beleediging
van het leger. Zijn titel „regimentsarts van het leger. Zijn titel „regimentsarts
werd hem toen voor het vervolg ontzegd. werd hem toen voor het vervolg ontzegd.
Het is een veel-gebrulkte uitdrukkiag Het is een veel-gebrulkte uitdrukkiag
maar met Arthur Schnitzler is een groot maar met Arthur Schnitzler is een groot
kunstenaar heengegaan. En des te tragischer kunstenaar heengegaan. En des te tragischer
is dit verschelden juist nu men de voorbe¬ is dit verschelden juist nu men de voorbe¬
reldingen trof voor het vieren van zija reldingen trof voor het vieren van zija
70sten verjaardag. Voor een opvoering van 70sten verjaardag. Voor een opvoering van
„Liebele!“ onder Reinhardt's regle waren „Liebele!“ onder Reinhardt's regle waren
maatregelen getroffen. maatregelen getroffen.
Misschlen is het waar dat Schnitzler nooit Misschlen is het waar dat Schnitzler nooit
een schrijver is geweest, wiens werk tot de een schrijver is geweest, wiens werk tot de
groote massa sprak. Het was daarvoor te groote massa sprak. Het was daarvoor te
finzinnig, het volgde soms zoo heimelijke finzinnig, het volgde soms zoo heimelijke
paden, de menschelitke ziel werd erin uit¬ paden, de menschelitke ziel werd erin uit¬
gebeeld op zoo teedere en schuwe en aan gebeeld op zoo teedere en schuwe en aan
den anderen kant tegelljkertijd zoo meedoo- den anderen kant tegelljkertijd zoo meedoo-
genloos-scherpe wijze, dat het niet altijd genloos-scherpe wijze, dat het niet altijd
voor ledereen te waardeeren viel. voor ledereen te waardeeren viel.
Hlj was — het zal dezer dagen vele malen Hlj was — het zal dezer dagen vele malen
opgemerkt worden — een typisch Weensch opgemerkt worden — een typisch Weensch
schriver. Hij had — uit al zijn werken blijkt schriver. Hij had — uit al zijn werken blijkt
het — zijn hart onvoorwaardelijk verpand het — zijn hart onvoorwaardelijk verpand
aan deze stad, om wier naam — in de litte¬ aan deze stad, om wier naam — in de litte¬
ratuur althans — altijd lets hangt van me¬ ratuur althans — altijd lets hangt van me¬
lancholle en teederen humor. Dit maakte van lancholle en teederen humor. Dit maakte van
zijn oeuvre dan ook wel de groote kracht zijn oeuvre dan ook wel de groote kracht
ult: dat er toch altijd een mensch over ult: dat er toch altijd een mensch over
menschen schreef. Met rake intuitie. En een menschen schreef. Met rake intuitie. En een
toegewijd hart. toegewijd hart.
Hoevele gestalten heeft hij tot leven weten Hoevele gestalten heeft hij tot leven weten
te wekken! Vreugde en verdriet in dulzen- te wekken! Vreugde en verdriet in dulzen-
derlei schakeeringen beeldde hij uit met en derlei schakeeringen beeldde hij uit met en
feillooze psychologische kennis, met een feillooze psychologische kennis, met een
nimmer falend medelijden. Zelfs niet in zijn nimmer falend medelijden. Zelfs niet in zijn
koelst geschreven werken, zooals „Therèse". koelst geschreven werken, zooals „Therèse".
Van zijn werk noemen wij: „Das Mär¬ Van zijn werk noemen wij: „Das Mär¬
chen". Liebelel" het tooneelwerk dat zeker chen". Liebelel" het tooneelwerk dat zeker
wel het grootet aantal opvoeringen heeft. wel het grootet aantal opvoeringen heeft.
Freiwild". „Relgen". „Das Vermächtnis Freiwild". „Relgen". „Das Vermächtnis
Dle Gefährtin". Der grüne Kakadu". „Der Dle Gefährtin". Der grüne Kakadu". „Der
Schleier der Beatrice", „Der einsame Weg Schleier der Beatrice", „Der einsame Weg
„Zwischenspiel". „Zwischenspiel".
„Professor Bernhardi „Professor Bernhardi
Die Schwestern oder Casanova in Spa Die Schwestern oder Casanova in Spa
„Der gang zum Welher". Zijn novelllstisch „Der gang zum Welher". Zijn novelllstisch
oeuvre is zeer ultgebreld: „Sterben". „De oeuvre is zeer ultgebreld: „Sterben". „De
Ehrentag". „Die Toten. schweigen", „Die Ehrentag". „Die Toten. schweigen", „Die
griechische Tänzerin". „Casanovas Helm¬ griechische Tänzerin". „Casanovas Helm¬
fahrt". „Fraulein Else". „Die Frau des Rich¬ fahrt". „Fraulein Else". „Die Frau des Rich¬
ters", „Traumnovelle". Tot zijn romans be¬ ters", „Traumnovelle". Tot zijn romans be¬
hooren: „Der Weg ins Freie". hooren: „Der Weg ins Freie".
OBSERVER OBSERVER
I. österr. benördl. konzessioniertes I. österr. benördl. konzessioniertes
Unternehmen für Zeitungs-Ausschnitte Unternehmen für Zeitungs-Ausschnitte
WIEN, I., WOLLZEILE 11 WIEN, I., WOLLZEILE 11
TELEPHON R-23-0-43 TELEPHON R-23-0-43
rrespondants dans toutes les grandes villes. rrespondants dans toutes les grandes villes.

t du Journal: t du Journal:
De Nieuwe Courant De Nieuwe Courant
'a-Gravenhage 'a-Gravenhage
AKTHUR SCHNITZLER AKTHUR SCHNITZLER
De schrijver van Liebelei en De schrijver van Liebelei en
Professor Bernhardi Professor Bernhardi
De beroemde schrijver dr. Arthur Schnitz¬ De beroemde schrijver dr. Arthur Schnitz¬
ler is gisterenavond te Weenen aan een be¬ ler is gisterenavond te Weenen aan een be¬
roerte overleden. roerte overleden.
Schnitzler was 15 Mei 1862 in Weenen ge¬ Schnitzler was 15 Mei 1862 in Weenen ge¬
boren als zoon van een hoogleeraar-laryngoloog, boren als zoon van een hoogleeraar-laryngoloog,
tot wiens patiëntenkring veel tooneelspelers en tot wiens patiëntenkring veel tooneelspelers en
zangers bchoorden. Na in 1885 gepromoveerd te zangers bchoorden. Na in 1885 gepromoveerd te
zijn en in Londen en Parijs hygiënische inrich¬ zijn en in Londen en Parijs hygiënische inrich¬
tingen te hebben bestudeerd, werd hij assistent tingen te hebben bestudeerd, werd hij assistent
van zijn vader en trad later in millitairen dienst. van zijn vader en trad later in millitairen dienst.
Dezen moest hij evenwel al spoedig verlaten Dezen moest hij evenwel al spoedig verlaten
na de publicatie van zijn Leutnant Gustl in na de publicatie van zijn Leutnant Gustl in
1900 en toen wijdde hij zich uitsluitend aan de 1900 en toen wijdde hij zich uitsluitend aan de
letteren. letteren.
In de Deutsche Wochenschau en in An der In de Deutsche Wochenschau en in An der
schönen blauen Donau waren te voren al ver¬ schönen blauen Donau waren te voren al ver¬
scheiden publicaties verschenen, waaronder de scheiden publicaties verschenen, waaronder de
opzienwekkende Anatol, de recks dramatische opzienwekkende Anatol, de recks dramatische
dialogen, welke zijn talent verkondigden. Toen dialogen, welke zijn talent verkondigden. Toen
volgde zijn Märchen in 1893, het cerste stuk volgde zijn Märchen in 1893, het cerste stuk
van hem dat werd opgevoerd en twee jaar later van hem dat werd opgevoerd en twee jaar later
kwam het cerste groote succes Liebelei, dat kwam het cerste groote succes Liebelei, dat
dra ook in het buitenland werd gespeeld en met dra ook in het buitenland werd gespeeld en met
niet minder succes dan in Weenen, welks at¬ niet minder succes dan in Weenen, welks at¬
mosfeer het zoo treffend gaf. In Weenen speelt mosfeer het zoo treffend gaf. In Weenen speelt
ook het volgend jaar verschenen stuk Frei¬ ook het volgend jaar verschenen stuk Frei¬
wild, en in hetzelfde jaar ontstonden ook zijn wild, en in hetzelfde jaar ontstonden ook zijn
Reigen, nog niet zooveel jaren geleden pas in Reigen, nog niet zooveel jaren geleden pas in
het Nederlandsch vertaald. Ze werden trou¬ het Nederlandsch vertaald. Ze werden trou¬
we. s caret in 1920 en dan nog feitelijk tegen we. s caret in 1920 en dan nog feitelijk tegen
n wil, veer gedrukt on werd deze recks n wil, veer gedrukt on werd deze recks
van tien erotische tooneelen opgevoerd. van tien erotische tooneelen opgevoerd.
Een heele reeks werken is elkaar sindsdien Een heele reeks werken is elkaar sindsdien
opgevolgd. We volstaan met te noemen: de opgevolgd. We volstaan met te noemen: de
drie eenakters Paracelsus Die Gefährtin en Der drie eenakters Paracelsus Die Gefährtin en Der
grüne Kakadu in 1898, het drama Der Schleier grüne Kakadu in 1898, het drama Der Schleier
der Beatrice in 1899, de komedie Zwischenspiel der Beatrice in 1899, de komedie Zwischenspiel
in 1904, Der junge Medardus, waarvan hij de in 1904, Der junge Medardus, waarvan hij de
titelrol voor Jozef Kainz had bestemd, die haar titelrol voor Jozef Kainz had bestemd, die haar
evenwel niet meer heeft kunnen spelen, dan de evenwel niet meer heeft kunnen spelen, dan de
tragicomedie op het ouderworden Das weite tragicomedie op het ouderworden Das weite
Land in 1910 en in 1912 zijn Professor Bern¬ Land in 1910 en in 1912 zijn Professor Bern¬
hardi, waar zooveel om te doen is geweest. Uit hardi, waar zooveel om te doen is geweest. Uit
latere jaren noemen we nog Der Gang zum latere jaren noemen we nog Der Gang zum
Weiher uit 1925. Weiher uit 1925.
Schnitzlers bizonder en groot talent open- Schnitzlers bizonder en groot talent open-
baarde zich in zijn verhalende werken niet min= baarde zich in zijn verhalende werken niet min=
der dan in zijn tooneelspelen. In 1892 verscheen der dan in zijn tooneelspelen. In 1892 verscheen
Sterben, dat de laatste dagen van een tering¬ Sterben, dat de laatste dagen van een tering¬
lijder realistisch schildert. Het werd gevolgd lijder realistisch schildert. Het werd gevolgd
door een groote reeks novellen, waarvan we in door een groote reeks novellen, waarvan we in
het bijzonder noemen Doktor Gräsler, Ba¬ het bijzonder noemen Doktor Gräsler, Ba¬
de-arzt (1917) Casanova’s Heimfahrt (1918) de-arzt (1917) Casanova’s Heimfahrt (1918)
Fräulein Else (1924), Die Frau des Richters Fräulein Else (1924), Die Frau des Richters
(1925), Traumnovelle (1927), en Therese. Zijn (1925), Traumnovelle (1927), en Therese. Zijn
eenige groote roman is Der Weg ina Freie, uit eenige groote roman is Der Weg ina Freie, uit
1908, waarin hij een synthese geeft van het 1908, waarin hij een synthese geeft van het
geestelijke leven van Weenen omstrecks 1900. geestelijke leven van Weenen omstrecks 1900.
Zijn laatste werken zijn Der Geist im Wort en Zijn laatste werken zijn Der Geist im Wort en
Das Buch der Spüche und Bedenken, aphoris¬ Das Buch der Spüche und Bedenken, aphoris¬
men, opmerkingen en dagbockbladen, die prach- men, opmerkingen en dagbockbladen, die prach-
tig materiaal bleken om Schnitzler ook als den¬ tig materiaal bleken om Schnitzler ook als den¬
ker te leeren kennen. Maar Schnitzler als ker te leeren kennen. Maar Schnitzler als
mensch, met wien het voorbericht nauwer con¬ mensch, met wien het voorbericht nauwer con¬
tact beloofde, komt in zooverre slechts cenzijdig tact beloofde, komt in zooverre slechts cenzijdig
tot den lezer, als al de gouden en innige warmte tot den lezer, als al de gouden en innige warmte
die men speurde in Schnitzler, zoodra men die men speurde in Schnitzler, zoodra men
luttele oogenblikken met hem gesproken had, luttele oogenblikken met hem gesproken had,
zich in dit bockje verborgen heeft. zich in dit bockje verborgen heeft.
Wanneer men daar bij Sehnitzler binnen- Wanneer men daar bij Sehnitzler binnen-