van hem dat werd opgevoerd en tuee jaar later van hem dat werd opgevoerd en tuee jaar later
kwam het cerste groote succes Liebelei, dat kwam het cerste groote succes Liebelei, dat
dra ook in het buitenland werd gespeeld en met dra ook in het buitenland werd gespeeld en met
niet minder succes dan in Weenen, welks at¬ niet minder succes dan in Weenen, welks at¬
mosteer het zoo treffend gaf. In Weenen speelt mosteer het zoo treffend gaf. In Weenen speelt
ook het volgend jaar verschenen stuk Frei¬ ook het volgend jaar verschenen stuk Frei¬
wild, en in hetzelfde jaar ontstonden ook zijn wild, en in hetzelfde jaar ontstonden ook zijn
Reigen, nog niet zooveel jaren geleden pas in Reigen, nog niet zooveel jaren geleden pas in
het Nederlandsch vertaald. Ze werden trou¬ het Nederlandsch vertaald. Ze werden trou¬
we s axet in 1020 en dan nog feitelijk tegen we s axet in 1020 en dan nog feitelijk tegen
2." wil, veer gedrukt en werd deze recks 2." wil, veer gedrukt en werd deze recks
van tien erotische tooneelen opgevoerd. van tien erotische tooneelen opgevoerd.
Een heele reeks werken is elkaar sindsdien Een heele reeks werken is elkaar sindsdien
opgevolgd. We volstaan met te noemen: de opgevolgd. We volstaan met te noemen: de
drie eenakters Paracelsus Die Gefährtin en Der drie eenakters Paracelsus Die Gefährtin en Der
grüne Kakadu in 1898, het drama Der Schleier grüne Kakadu in 1898, het drama Der Schleier
der Beatrice in 1899, de komedie Zwischenspiel der Beatrice in 1899, de komedie Zwischenspiel
in 1904, Der junge Medardus, waarvan hij de in 1904, Der junge Medardus, waarvan hij de
titelrol voor Jozef Kainz had bestemd, die haar titelrol voor Jozef Kainz had bestemd, die haar
evenwel niet meer heeft kunnen spelen, dan de evenwel niet meer heeft kunnen spelen, dan de
tragicomedie op het ouderworden Das weite tragicomedie op het ouderworden Das weite
Land in 1910 en in 1912 zijn Professor Bern¬ Land in 1910 en in 1912 zijn Professor Bern¬
hardi, waar zooveel om te doen is geweest. Uit hardi, waar zooveel om te doen is geweest. Uit
latere jaren noemen we nog Der Gang zum latere jaren noemen we nog Der Gang zum
Weiher uit 1925. Weiher uit 1925.
Schnitzlers bizonder en groot talent open¬ Schnitzlers bizonder en groot talent open¬
baarde zich in zijn verhalende werken niet min¬ baarde zich in zijn verhalende werken niet min¬
der dan in zijn tooneelspelen. In 1892 verscheen der dan in zijn tooneelspelen. In 1892 verscheen
Sterben, dat de laatste dagen van een tering¬ Sterben, dat de laatste dagen van een tering¬
lijder realistisch schildert. Het werd gevolgd lijder realistisch schildert. Het werd gevolgd
door een groote reeks novellen, waarvan we in door een groote reeks novellen, waarvan we in
het bijzonder noemen Doktor Gräsler, Ba¬ het bijzonder noemen Doktor Gräsler, Ba¬
de-arzt (1917) Casanova’s Heimfahrt (1918) de-arzt (1917) Casanova’s Heimfahrt (1918)
Fräulein Else (1924), Die Frau des Richters Fräulein Else (1924), Die Frau des Richters
(1925), Traumuovelle (1927), en Therese. Zijn (1925), Traumuovelle (1927), en Therese. Zijn
eenige groote roman is Der Weg ins Freie, uit eenige groote roman is Der Weg ins Freie, uit
1908, waarin hij een synthese geeft van het 1908, waarin hij een synthese geeft van het
geestelijke leven van Weenen omstreeks 1900. geestelijke leven van Weenen omstreeks 1900.
Zijn laatste werken zijn Der Geist im Wort en Zijn laatste werken zijn Der Geist im Wort en
Das Buch der Spüche und Bedenken, aphoris¬ Das Buch der Spüche und Bedenken, aphoris¬
men, opmerkingen en dagboekbladen, die prach¬ men, opmerkingen en dagboekbladen, die prach¬
tig materiaal bleken om Schnitzler ook als den¬ tig materiaal bleken om Schnitzler ook als den¬
ker te leeren kennen. Maar Schnitzler als ker te leeren kennen. Maar Schnitzler als
mensch, met wien het voorbericht nauwer con¬ mensch, met wien het voorbericht nauwer con¬
tact beloofde, komt in zooverre slechts eenzijdig tact beloofde, komt in zooverre slechts eenzijdig
tot den lezer, als al de gouden en innige warmte tot den lezer, als al de gouden en innige warmte
die men speurde in Schnitzler, zoodra men die men speurde in Schnitzler, zoodra men
luttele cgenblikken met hem gesproken had, luttele cgenblikken met hem gesproken had,
zich in ait boekje verborgen heeft. zich in ait boekje verborgen heeft.
Wanneer men daar bij Schnitzler binnen- Wanneer men daar bij Schnitzler binnen-
kwam, zoo werd nog maar luttele maanden ge¬ kwam, zoo werd nog maar luttele maanden ge¬
leden geschreven, in zijn lichte, niet overdreven leden geschreven, in zijn lichte, niet overdreven
groote, maar in elk geval verzorgde villa aan groote, maar in elk geval verzorgde villa aan
den rand van Weenen, dicht bij het Wiener den rand van Weenen, dicht bij het Wiener
Wald, omvangt u een gevoel van vertrouwde Wald, omvangt u een gevoel van vertrouwde
behaaglijkheid. In deze blije, precieuze suite behaaglijkheid. In deze blije, precieuze suite
met haar kostbaar citroenhout, zacht groen zij¬ met haar kostbaar citroenhout, zacht groen zij¬
den bespanning met een schat van ragfijne den bespanning met een schat van ragfijne
planten, sierlijk porcelein en zilver, hangt een planten, sierlijk porcelein en zilver, hangt een
sfeer van orde en verfijning van levensharmo¬ sfeer van orde en verfijning van levensharmo¬
nie en edelen zwier, die op overigens ondoor- nie en edelen zwier, die op overigens ondoor-
grondelijke wijze associatie wekt met de 18de grondelijke wijze associatie wekt met de 18de
eeuw met het Weensche rococo. Maar als dan eeuw met het Weensche rococo. Maar als dan
de kleine, ietwat gedrongen gestalte, met de de kleine, ietwat gedrongen gestalte, met de
machtige, stekende en toch weer alles begrij¬ machtige, stekende en toch weer alles begrij¬
pende oogen, het ovale gelaat omsloten door pende oogen, het ovale gelaat omsloten door
’n achteloos neerhangenden haardos en een lan¬ ’n achteloos neerhangenden haardos en een lan¬
gen, zwarten puntbaard, is binnengetreden, gen, zwarten puntbaard, is binnengetreden,
hangt in het gansche vertrek de dwang van een hangt in het gansche vertrek de dwang van een
zware tegenwoordigheid een intens geladen zware tegenwoordigheid een intens geladen
centrum van als geweldig vermoede krachten, centrum van als geweldig vermoede krachten,
die bij alle innemende vriendelijkheid door den die bij alle innemende vriendelijkheid door den
bezoeker als op den achtergrond aanwez ge¬ bezoeker als op den achtergrond aanwez ge¬
voeld worden. voeld worden.
Boven in zijn beknopte werkkamer met het Boven in zijn beknopte werkkamer met het
wijde uitzicht door het breede erkerraam, ver¬ wijde uitzicht door het breede erkerraam, ver¬
haalt Schnitzler glimlachend van zijn eerste be¬ haalt Schnitzler glimlachend van zijn eerste be¬
zock aan Nederland als 17-jarig jongeling teza¬ zock aan Nederland als 17-jarig jongeling teza¬
men met zijn vader, den beroemden professor, men met zijn vader, den beroemden professor,
ter gelegenheid van een medisch congres, waar¬ ter gelegenheid van een medisch congres, waar¬
over de jonge schrijver aan Weensche vaktijd¬ over de jonge schrijver aan Weensche vaktijd¬
schriften verslagen gezonden heeft. Merkwaar¬ schriften verslagen gezonden heeft. Merkwaar¬
dig als men bedenkt hoe de jonge medicus in dig als men bedenkt hoe de jonge medicus in
de schaduw gestaan moet hebben van den be¬ de schaduw gestaan moet hebben van den be¬
roemden vader, terwijl een geheel andere werk¬ roemden vader, terwijl een geheel andere werk¬
zaamheid in het geestelijke leven hemzelf den zaamheid in het geestelijke leven hemzelf den
wereldnaam gebracht heeft. wereldnaam gebracht heeft.
De mensch Schnitzler toont zich in de ge¬ De mensch Schnitzler toont zich in de ge¬
dachtenwisseling n gesprekskunstenaar bij uit¬ dachtenwisseling n gesprekskunstenaar bij uit¬
nemendheid. Hij praat druk, snel, ernstig en nemendheid. Hij praat druk, snel, ernstig en
prachtig houdt huj de draden van het gesprek in prachtig houdt huj de draden van het gesprek in
de hand. Niets is er in Schnitzler's optreden de hand. Niets is er in Schnitzler's optreden
van een afstand van uiterlijke of neerbuigende van een afstand van uiterlijke of neerbuigende
hooghartigheid. Schnitzler heeft den afstand hooghartigheid. Schnitzler heeft den afstand
tot zijn medemenschen niet van noode, ze is er tot zijn medemenschen niet van noode, ze is er
van zelf .En telkens tijdens dit lange en fasci¬ van zelf .En telkens tijdens dit lange en fasci¬
neerende gesprek was het of zonder merkbart neerende gesprek was het of zonder merkbart
aanleiding boven een als terloops neergewor¬ aanleiding boven een als terloops neergewor¬
pen thema met enkele volzinnen met een luttél pen thema met enkele volzinnen met een luttél
gebaar iets slanks en hoog oprijzends werd op¬ gebaar iets slanks en hoog oprijzends werd op¬
gebouwd. Geen wonder; hij koepelde er de up¬ gebouwd. Geen wonder; hij koepelde er de up¬
reld en het leven omheen. reld en het leven omheen.
OBSERVER OBSERVER
I. österr. behördl. konzessioniertes I. österr. behördl. konzessioniertes
Unternehmen für Zeitungs-Ausschnitte Unternehmen für Zeitungs-Ausschnitte
WIEN, I., WOLLZEILE 11 WIEN, I., WOLLZEILE 11
TELEPHON R-23-0-43 TELEPHON R-23-0-43
Correspondants dans toutes les grand Correspondants dans toutes les grand
Ja lournal: Ja lournal:
Het Volk Het Volk
Amsterdam Amsterdam
Kunst en Letteren. Kunst en Letteren.
Arthur Schnitzler overleden. Arthur Schnitzler overleden.
Weensch medicus, auteur van? Weensch medicus, auteur van?
vele ook in Holland bekende) vele ook in Holland bekende)
werken. werken.
Zooals reeds het ochtendblad kort vermeldde Zooals reeds het ochtendblad kort vermeldde
is de Weensche arts-schrijver, Schnitzler, ten is de Weensche arts-schrijver, Schnitzler, ten
gevolge eener beroerte op negen en zestig¬ gevolge eener beroerte op negen en zestig¬
jarigen leeftijd gestorven. Zijn laatste levens¬ jarigen leeftijd gestorven. Zijn laatste levens¬
jaren zijn grauw en eenzaam geweest, zooals jaren zijn grauw en eenzaam geweest, zooals
de geest die ademt uit zijn jongste werken de geest die ademt uit zijn jongste werken
„Fräulein Else" en „Thérèse”. Als wij ons wel „Fräulein Else" en „Thérèse”. Als wij ons wel
herinneren heeft Schnitzler's eenige dochter, herinneren heeft Schnitzler's eenige dochter,
die gehuwd was met een Italiaansch officier, die gehuwd was met een Italiaansch officier,
enkele jaren geleden door een val van haar enkele jaren geleden door een val van haar
paard het leven verloren. Deze ramp heeft paard het leven verloren. Deze ramp heeft
Schnitzler niet meer kunnen verzetten, hij Schnitzler niet meer kunnen verzetten, hij
leefde sindsdien teruggetrokken en zijn ge¬ leefde sindsdien teruggetrokken en zijn ge¬
zondheid schijnt ernstig geschokt te zijii ge¬ zondheid schijnt ernstig geschokt te zijii ge¬
weest. weest.
In Schnitzler's romans, novellen en tooneel¬ In Schnitzler's romans, novellen en tooneel¬
werken spreekt de omgeving, waarin hij te werken spreekt de omgeving, waarin hij te
Weenen in de tweede helft der vorige eeuw op¬ Weenen in de tweede helft der vorige eeuw op¬
groeide. Als zoon van een medisch hoogleeraar groeide. Als zoon van een medisch hoogleeraar
aan de Weensche universiteit, met tevens aan de Weensche universiteit, met tevens
groote belangstelling voor kunst en letteren groote belangstelling voor kunst en letteren
en die dan ook vele geziene artisten onder zijn en die dan ook vele geziene artisten onder zijn
atlenten telde, verkeerde hij sinds zijn jon¬ atlenten telde, verkeerde hij sinds zijn jon¬
gensjaren in het gezelschap van de beste ver¬ gensjaren in het gezelschap van de beste ver¬
tegenwoordigers der universitaire- en kunste¬ tegenwoordigers der universitaire- en kunste¬
naarskringen, benevens degenen, die zich daar naarskringen, benevens degenen, die zich daar
gewoonlijk ook gaarne bewegen, de vooraan- gewoonlijk ook gaarne bewegen, de vooraan-
staanden uit handelskringen en bankwezen. staanden uit handelskringen en bankwezen.
In navolging van den vader gaat de zoon In navolging van den vader gaat de zoon
voor dokter studeeren en vestigt zich, na voor dokter studeeren en vestigt zich, na
vooraf aan buitenlandsche klinieken, te heb¬ vooraf aan buitenlandsche klinieken, te heb¬
ben gewerkt, omstreeks 1895 als militair-ge¬ ben gewerkt, omstreeks 1895 als militair-ge¬
neesheer. Zoo wordt Schnitzler's kennisan neesheer. Zoo wordt Schnitzler's kennisan
het milieu der „hoogere standen” in het Wee¬ het milieu der „hoogere standen” in het Wee¬
nen van omstreeks 1900, vermeerderd met nen van omstreeks 1900, vermeerderd met
zijn ervaringen in het officierenwereldje, zijn ervaringen in het officierenwereldje,
waar standsbewustzijn en vormendienst hoog¬ waar standsbewustzijn en vormendienst hoog¬
tij vieren, wel volledig. Hij is een der best tij vieren, wel volledig. Hij is een der best
ingevoerde leden van dat kunstmatige maat- ingevoerde leden van dat kunstmatige maat-
schappijtje-in-de-maatschappij, hetwelk zijn schappijtje-in-de-maatschappij, hetwelk zijn
leven leidt afgezonderd en ten koste van de leven leidt afgezonderd en ten koste van de
groote massa, in de overtuiging, dat het uit¬ groote massa, in de overtuiging, dat het uit¬
sluitend zoo behoort te zijn, zonder begrip van sluitend zoo behoort te zijn, zonder begrip van
sociale nooden, zonder oog voor de zich lang¬ sociale nooden, zonder oog voor de zich lang¬
zaam voltrekkende veranderingen rondom zaam voltrekkende veranderingen rondom
hen. hen.
Van den beginne af aan openbaart zich bij Van den beginne af aan openbaart zich bij
den jongen medicus als medewerker aan aller¬ den jongen medicus als medewerker aan aller¬
lei tijdschriften, schrijverstalent. Zal het gaan lei tijdschriften, schrijverstalent. Zal het gaan
naar de typische burgerlijke schrijverij of naar de typische burgerlijke schrijverij of
naar critiek op de onzuivere atmosfeer, waarin naar critiek op de onzuivere atmosfeer, waarin
hij verkeert. Onverbiddelijk gebeurt het laat- hij verkeert. Onverbiddelijk gebeurt het laat-
ste. Schnitzler heeft van af zijn eerste regel ste. Schnitzler heeft van af zijn eerste regel
schriftuur blijk gegeven zich niet aan de schriftuur blijk gegeven zich niet aan de
onsociale toestanden te kunnen aanpassen. onsociale toestanden te kunnen aanpassen.
Voornamelijk is de aandacht gericht op zijn Voornamelijk is de aandacht gericht op zijn
eigen kringen. Slechts zelden, zooals in zin¬ eigen kringen. Slechts zelden, zooals in zin¬
eersten bundeltweegesprekken. „Anatol" ge¬ eersten bundeltweegesprekken. „Anatol" ge¬
titeld en het spel „Reigen , gaat hij buiten die titeld en het spel „Reigen , gaat hij buiten die
grenzen, naar voorstad, naar het soldaten¬ grenzen, naar voorstad, naar het soldaten¬
kroegje, gelijk'ook vrijwel uitsluitend Weenen kroegje, gelijk'ook vrijwel uitsluitend Weenen
zijn operatie-terrein blijft. zijn operatie-terrein blijft.
En nu is dit het bijzondere in Schnitzler's En nu is dit het bijzondere in Schnitzler's
persoonlijkheid: niet als een strijdbaar held, persoonlijkheid: niet als een strijdbaar held,
jet als een aanklager met vlammend zwaard, jet als een aanklager met vlammend zwaard,
kwam het cerste groote succes Liebelei, dat kwam het cerste groote succes Liebelei, dat
dra ook in het buitenland werd gespeeld en met dra ook in het buitenland werd gespeeld en met
niet minder succes dan in Weenen, welks at¬ niet minder succes dan in Weenen, welks at¬
mosteer het zoo treffend gaf. In Weenen speelt mosteer het zoo treffend gaf. In Weenen speelt
ook het volgend jaar verschenen stuk Frei¬ ook het volgend jaar verschenen stuk Frei¬
wild, en in hetzelfde jaar ontstonden ook zijn wild, en in hetzelfde jaar ontstonden ook zijn
Reigen, nog niet zooveel jaren geleden pas in Reigen, nog niet zooveel jaren geleden pas in
het Nederlandsch vertaald. Ze werden trou¬ het Nederlandsch vertaald. Ze werden trou¬
we s axet in 1020 en dan nog feitelijk tegen we s axet in 1020 en dan nog feitelijk tegen
2." wil, veer gedrukt en werd deze recks 2." wil, veer gedrukt en werd deze recks
van tien erotische tooneelen opgevoerd. van tien erotische tooneelen opgevoerd.
Een heele reeks werken is elkaar sindsdien Een heele reeks werken is elkaar sindsdien
opgevolgd. We volstaan met te noemen: de opgevolgd. We volstaan met te noemen: de
drie eenakters Paracelsus Die Gefährtin en Der drie eenakters Paracelsus Die Gefährtin en Der
grüne Kakadu in 1898, het drama Der Schleier grüne Kakadu in 1898, het drama Der Schleier
der Beatrice in 1899, de komedie Zwischenspiel der Beatrice in 1899, de komedie Zwischenspiel
in 1904, Der junge Medardus, waarvan hij de in 1904, Der junge Medardus, waarvan hij de
titelrol voor Jozef Kainz had bestemd, die haar titelrol voor Jozef Kainz had bestemd, die haar
evenwel niet meer heeft kunnen spelen, dan de evenwel niet meer heeft kunnen spelen, dan de
tragicomedie op het ouderworden Das weite tragicomedie op het ouderworden Das weite
Land in 1910 en in 1912 zijn Professor Bern¬ Land in 1910 en in 1912 zijn Professor Bern¬
hardi, waar zooveel om te doen is geweest. Uit hardi, waar zooveel om te doen is geweest. Uit
latere jaren noemen we nog Der Gang zum latere jaren noemen we nog Der Gang zum
Weiher uit 1925. Weiher uit 1925.
Schnitzlers bizonder en groot talent open¬ Schnitzlers bizonder en groot talent open¬
baarde zich in zijn verhalende werken niet min¬ baarde zich in zijn verhalende werken niet min¬
der dan in zijn tooneelspelen. In 1892 verscheen der dan in zijn tooneelspelen. In 1892 verscheen
Sterben, dat de laatste dagen van een tering¬ Sterben, dat de laatste dagen van een tering¬
lijder realistisch schildert. Het werd gevolgd lijder realistisch schildert. Het werd gevolgd
door een groote reeks novellen, waarvan we in door een groote reeks novellen, waarvan we in
het bijzonder noemen Doktor Gräsler, Ba¬ het bijzonder noemen Doktor Gräsler, Ba¬
de-arzt (1917) Casanova’s Heimfahrt (1918) de-arzt (1917) Casanova’s Heimfahrt (1918)
Fräulein Else (1924), Die Frau des Richters Fräulein Else (1924), Die Frau des Richters
(1925), Traumuovelle (1927), en Therese. Zijn (1925), Traumuovelle (1927), en Therese. Zijn
eenige groote roman is Der Weg ins Freie, uit eenige groote roman is Der Weg ins Freie, uit
1908, waarin hij een synthese geeft van het 1908, waarin hij een synthese geeft van het
geestelijke leven van Weenen omstreeks 1900. geestelijke leven van Weenen omstreeks 1900.
Zijn laatste werken zijn Der Geist im Wort en Zijn laatste werken zijn Der Geist im Wort en
Das Buch der Spüche und Bedenken, aphoris¬ Das Buch der Spüche und Bedenken, aphoris¬
men, opmerkingen en dagboekbladen, die prach¬ men, opmerkingen en dagboekbladen, die prach¬
tig materiaal bleken om Schnitzler ook als den¬ tig materiaal bleken om Schnitzler ook als den¬
ker te leeren kennen. Maar Schnitzler als ker te leeren kennen. Maar Schnitzler als
mensch, met wien het voorbericht nauwer con¬ mensch, met wien het voorbericht nauwer con¬
tact beloofde, komt in zooverre slechts eenzijdig tact beloofde, komt in zooverre slechts eenzijdig
tot den lezer, als al de gouden en innige warmte tot den lezer, als al de gouden en innige warmte
die men speurde in Schnitzler, zoodra men die men speurde in Schnitzler, zoodra men
luttele cgenblikken met hem gesproken had, luttele cgenblikken met hem gesproken had,
zich in ait boekje verborgen heeft. zich in ait boekje verborgen heeft.
Wanneer men daar bij Schnitzler binnen- Wanneer men daar bij Schnitzler binnen-
kwam, zoo werd nog maar luttele maanden ge¬ kwam, zoo werd nog maar luttele maanden ge¬
leden geschreven, in zijn lichte, niet overdreven leden geschreven, in zijn lichte, niet overdreven
groote, maar in elk geval verzorgde villa aan groote, maar in elk geval verzorgde villa aan
den rand van Weenen, dicht bij het Wiener den rand van Weenen, dicht bij het Wiener
Wald, omvangt u een gevoel van vertrouwde Wald, omvangt u een gevoel van vertrouwde
behaaglijkheid. In deze blije, precieuze suite behaaglijkheid. In deze blije, precieuze suite
met haar kostbaar citroenhout, zacht groen zij¬ met haar kostbaar citroenhout, zacht groen zij¬
den bespanning met een schat van ragfijne den bespanning met een schat van ragfijne
planten, sierlijk porcelein en zilver, hangt een planten, sierlijk porcelein en zilver, hangt een
sfeer van orde en verfijning van levensharmo¬ sfeer van orde en verfijning van levensharmo¬
nie en edelen zwier, die op overigens ondoor- nie en edelen zwier, die op overigens ondoor-
grondelijke wijze associatie wekt met de 18de grondelijke wijze associatie wekt met de 18de
eeuw met het Weensche rococo. Maar als dan eeuw met het Weensche rococo. Maar als dan
de kleine, ietwat gedrongen gestalte, met de de kleine, ietwat gedrongen gestalte, met de
machtige, stekende en toch weer alles begrij¬ machtige, stekende en toch weer alles begrij¬
pende oogen, het ovale gelaat omsloten door pende oogen, het ovale gelaat omsloten door
’n achteloos neerhangenden haardos en een lan¬ ’n achteloos neerhangenden haardos en een lan¬
gen, zwarten puntbaard, is binnengetreden, gen, zwarten puntbaard, is binnengetreden,
hangt in het gansche vertrek de dwang van een hangt in het gansche vertrek de dwang van een
zware tegenwoordigheid een intens geladen zware tegenwoordigheid een intens geladen
centrum van als geweldig vermoede krachten, centrum van als geweldig vermoede krachten,
die bij alle innemende vriendelijkheid door den die bij alle innemende vriendelijkheid door den
bezoeker als op den achtergrond aanwez ge¬ bezoeker als op den achtergrond aanwez ge¬
voeld worden. voeld worden.
Boven in zijn beknopte werkkamer met het Boven in zijn beknopte werkkamer met het
wijde uitzicht door het breede erkerraam, ver¬ wijde uitzicht door het breede erkerraam, ver¬
haalt Schnitzler glimlachend van zijn eerste be¬ haalt Schnitzler glimlachend van zijn eerste be¬
zock aan Nederland als 17-jarig jongeling teza¬ zock aan Nederland als 17-jarig jongeling teza¬
men met zijn vader, den beroemden professor, men met zijn vader, den beroemden professor,
ter gelegenheid van een medisch congres, waar¬ ter gelegenheid van een medisch congres, waar¬
over de jonge schrijver aan Weensche vaktijd¬ over de jonge schrijver aan Weensche vaktijd¬
schriften verslagen gezonden heeft. Merkwaar¬ schriften verslagen gezonden heeft. Merkwaar¬
dig als men bedenkt hoe de jonge medicus in dig als men bedenkt hoe de jonge medicus in
de schaduw gestaan moet hebben van den be¬ de schaduw gestaan moet hebben van den be¬
roemden vader, terwijl een geheel andere werk¬ roemden vader, terwijl een geheel andere werk¬
zaamheid in het geestelijke leven hemzelf den zaamheid in het geestelijke leven hemzelf den
wereldnaam gebracht heeft. wereldnaam gebracht heeft.
De mensch Schnitzler toont zich in de ge¬ De mensch Schnitzler toont zich in de ge¬
dachtenwisseling n gesprekskunstenaar bij uit¬ dachtenwisseling n gesprekskunstenaar bij uit¬
nemendheid. Hij praat druk, snel, ernstig en nemendheid. Hij praat druk, snel, ernstig en
prachtig houdt huj de draden van het gesprek in prachtig houdt huj de draden van het gesprek in
de hand. Niets is er in Schnitzler's optreden de hand. Niets is er in Schnitzler's optreden
van een afstand van uiterlijke of neerbuigende van een afstand van uiterlijke of neerbuigende
hooghartigheid. Schnitzler heeft den afstand hooghartigheid. Schnitzler heeft den afstand
tot zijn medemenschen niet van noode, ze is er tot zijn medemenschen niet van noode, ze is er
van zelf .En telkens tijdens dit lange en fasci¬ van zelf .En telkens tijdens dit lange en fasci¬
neerende gesprek was het of zonder merkbart neerende gesprek was het of zonder merkbart
aanleiding boven een als terloops neergewor¬ aanleiding boven een als terloops neergewor¬
pen thema met enkele volzinnen met een luttél pen thema met enkele volzinnen met een luttél
gebaar iets slanks en hoog oprijzends werd op¬ gebaar iets slanks en hoog oprijzends werd op¬
gebouwd. Geen wonder; hij koepelde er de up¬ gebouwd. Geen wonder; hij koepelde er de up¬
reld en het leven omheen. reld en het leven omheen.
OBSERVER OBSERVER
I. österr. behördl. konzessioniertes I. österr. behördl. konzessioniertes
Unternehmen für Zeitungs-Ausschnitte Unternehmen für Zeitungs-Ausschnitte
WIEN, I., WOLLZEILE 11 WIEN, I., WOLLZEILE 11
TELEPHON R-23-0-43 TELEPHON R-23-0-43
Correspondants dans toutes les grand Correspondants dans toutes les grand
Ja lournal: Ja lournal:
Het Volk Het Volk
Amsterdam Amsterdam
Kunst en Letteren. Kunst en Letteren.
Arthur Schnitzler overleden. Arthur Schnitzler overleden.
Weensch medicus, auteur van? Weensch medicus, auteur van?
vele ook in Holland bekende) vele ook in Holland bekende)
werken. werken.
Zooals reeds het ochtendblad kort vermeldde Zooals reeds het ochtendblad kort vermeldde
is de Weensche arts-schrijver, Schnitzler, ten is de Weensche arts-schrijver, Schnitzler, ten
gevolge eener beroerte op negen en zestig¬ gevolge eener beroerte op negen en zestig¬
jarigen leeftijd gestorven. Zijn laatste levens¬ jarigen leeftijd gestorven. Zijn laatste levens¬
jaren zijn grauw en eenzaam geweest, zooals jaren zijn grauw en eenzaam geweest, zooals
de geest die ademt uit zijn jongste werken de geest die ademt uit zijn jongste werken
„Fräulein Else" en „Thérèse”. Als wij ons wel „Fräulein Else" en „Thérèse”. Als wij ons wel
herinneren heeft Schnitzler's eenige dochter, herinneren heeft Schnitzler's eenige dochter,
die gehuwd was met een Italiaansch officier, die gehuwd was met een Italiaansch officier,
enkele jaren geleden door een val van haar enkele jaren geleden door een val van haar
paard het leven verloren. Deze ramp heeft paard het leven verloren. Deze ramp heeft
Schnitzler niet meer kunnen verzetten, hij Schnitzler niet meer kunnen verzetten, hij
leefde sindsdien teruggetrokken en zijn ge¬ leefde sindsdien teruggetrokken en zijn ge¬
zondheid schijnt ernstig geschokt te zijii ge¬ zondheid schijnt ernstig geschokt te zijii ge¬
weest. weest.
In Schnitzler's romans, novellen en tooneel¬ In Schnitzler's romans, novellen en tooneel¬
werken spreekt de omgeving, waarin hij te werken spreekt de omgeving, waarin hij te
Weenen in de tweede helft der vorige eeuw op¬ Weenen in de tweede helft der vorige eeuw op¬
groeide. Als zoon van een medisch hoogleeraar groeide. Als zoon van een medisch hoogleeraar
aan de Weensche universiteit, met tevens aan de Weensche universiteit, met tevens
groote belangstelling voor kunst en letteren groote belangstelling voor kunst en letteren
en die dan ook vele geziene artisten onder zijn en die dan ook vele geziene artisten onder zijn
atlenten telde, verkeerde hij sinds zijn jon¬ atlenten telde, verkeerde hij sinds zijn jon¬
gensjaren in het gezelschap van de beste ver¬ gensjaren in het gezelschap van de beste ver¬
tegenwoordigers der universitaire- en kunste¬ tegenwoordigers der universitaire- en kunste¬
naarskringen, benevens degenen, die zich daar naarskringen, benevens degenen, die zich daar
gewoonlijk ook gaarne bewegen, de vooraan- gewoonlijk ook gaarne bewegen, de vooraan-
staanden uit handelskringen en bankwezen. staanden uit handelskringen en bankwezen.
In navolging van den vader gaat de zoon In navolging van den vader gaat de zoon
voor dokter studeeren en vestigt zich, na voor dokter studeeren en vestigt zich, na
vooraf aan buitenlandsche klinieken, te heb¬ vooraf aan buitenlandsche klinieken, te heb¬
ben gewerkt, omstreeks 1895 als militair-ge¬ ben gewerkt, omstreeks 1895 als militair-ge¬
neesheer. Zoo wordt Schnitzler's kennisan neesheer. Zoo wordt Schnitzler's kennisan
het milieu der „hoogere standen” in het Wee¬ het milieu der „hoogere standen” in het Wee¬
nen van omstreeks 1900, vermeerderd met nen van omstreeks 1900, vermeerderd met
zijn ervaringen in het officierenwereldje, zijn ervaringen in het officierenwereldje,
waar standsbewustzijn en vormendienst hoog¬ waar standsbewustzijn en vormendienst hoog¬
tij vieren, wel volledig. Hij is een der best tij vieren, wel volledig. Hij is een der best
ingevoerde leden van dat kunstmatige maat- ingevoerde leden van dat kunstmatige maat-
schappijtje-in-de-maatschappij, hetwelk zijn schappijtje-in-de-maatschappij, hetwelk zijn
leven leidt afgezonderd en ten koste van de leven leidt afgezonderd en ten koste van de
groote massa, in de overtuiging, dat het uit¬ groote massa, in de overtuiging, dat het uit¬
sluitend zoo behoort te zijn, zonder begrip van sluitend zoo behoort te zijn, zonder begrip van
sociale nooden, zonder oog voor de zich lang¬ sociale nooden, zonder oog voor de zich lang¬
zaam voltrekkende veranderingen rondom zaam voltrekkende veranderingen rondom
hen. hen.
Van den beginne af aan openbaart zich bij Van den beginne af aan openbaart zich bij
den jongen medicus als medewerker aan aller¬ den jongen medicus als medewerker aan aller¬
lei tijdschriften, schrijverstalent. Zal het gaan lei tijdschriften, schrijverstalent. Zal het gaan
naar de typische burgerlijke schrijverij of naar de typische burgerlijke schrijverij of
naar critiek op de onzuivere atmosfeer, waarin naar critiek op de onzuivere atmosfeer, waarin
hij verkeert. Onverbiddelijk gebeurt het laat- hij verkeert. Onverbiddelijk gebeurt het laat-
ste. Schnitzler heeft van af zijn eerste regel ste. Schnitzler heeft van af zijn eerste regel
schriftuur blijk gegeven zich niet aan de schriftuur blijk gegeven zich niet aan de
onsociale toestanden te kunnen aanpassen. onsociale toestanden te kunnen aanpassen.
Voornamelijk is de aandacht gericht op zijn Voornamelijk is de aandacht gericht op zijn
eigen kringen. Slechts zelden, zooals in zin¬ eigen kringen. Slechts zelden, zooals in zin¬
eersten bundeltweegesprekken. „Anatol" ge¬ eersten bundeltweegesprekken. „Anatol" ge¬
titeld en het spel „Reigen , gaat hij buiten die titeld en het spel „Reigen , gaat hij buiten die
grenzen, naar voorstad, naar het soldaten¬ grenzen, naar voorstad, naar het soldaten¬
kroegje, gelijk'ook vrijwel uitsluitend Weenen kroegje, gelijk'ook vrijwel uitsluitend Weenen
zijn operatie-terrein blijft. zijn operatie-terrein blijft.
En nu is dit het bijzondere in Schnitzler's En nu is dit het bijzondere in Schnitzler's
persoonlijkheid: niet als een strijdbaar held, persoonlijkheid: niet als een strijdbaar held,
jet als een aanklager met vlammend zwaard, jet als een aanklager met vlammend zwaard,