box 43/24 box 43/24
12. Schnitzler's Death 12. Schnitzler's Death
ERVER ERVER
35 35
terr. behördl. konzessioniertes terr. behördl. konzessioniertes
ehmen für Zeitungs-Ausschnitte ehmen für Zeitungs-Ausschnitte
EN, I., WOLLZEILE 11 EN, I., WOLLZEILE 11
TELEPHON R-23-0-43 TELEPHON R-23-0-43
itt aus: itt aus:
r Warszawski, r Warszawski,
24.10.1931. 24.10.1931.
powieść naszego nieszczęśliwego Dąbrowskiego p. t. powieść naszego nieszczęśliwego Dąbrowskiego p. t.
„Smierd". Pamiętam też dobrze, iż ukazał się wów- „Smierd". Pamiętam też dobrze, iż ukazał się wów-
czas w „Deutsche Rundschau" obszerny artykuł p. t. czas w „Deutsche Rundschau" obszerny artykuł p. t.
„Jak mlodzi tworzyli śmierć?" (jako antyteza do zna- „Jak mlodzi tworzyli śmierć?" (jako antyteza do zna-
Schnizler. Schnizler.
nej rozprawy Lessinga), wykazujący nadzwyczajne po- nej rozprawy Lessinga), wykazujący nadzwyczajne po-
dobieństwo między temi dwoma, niezależnie od siebie dobieństwo między temi dwoma, niezależnie od siebie
napisanemi dziełami. napisanemi dziełami.
poetów wiedeńskicl, Franciszek Gril- poetów wiedeńskicl, Franciszek Gril-
Od tej chwili Schnitzler jako nowelista zarówno, jak Od tej chwili Schnitzler jako nowelista zarówno, jak
sobie samym nastpujący epigram: sobie samym nastpujący epigram:
i dramatysta wspinał się na coraz wyższe szczeble. Nie i dramatysta wspinał się na coraz wyższe szczeble. Nie
enberru naokół obejrzysz krainę, enberru naokół obejrzysz krainę,
ulega wątpliwości, iż w nowelach swych z początku ulega wątpliwości, iż w nowelach swych z początku
zi sztuki mej podwalinę." zi sztuki mej podwalinę."
wzorował się na Maupassancie. Z czasem jednak zna- wzorował się na Maupassancie. Z czasem jednak zna-
o sobie powiedzieć zmarły onegdaj o sobie powiedzieć zmarły onegdaj
lazł swoją nawskroś indywidualną formę, która nietyl- lazł swoją nawskroś indywidualną formę, która nietyl-
itzler. Cala bowiem jego niezwykle itzler. Cala bowiem jego niezwykle
ko w literaturze niemieckiej, ale i w wielu innych zna- ko w literaturze niemieckiej, ale i w wielu innych zna-
byla ściśle złyczona z Wiedniem, wy- byla ściśle złyczona z Wiedniem, wy-
lazła licznych naśladowców. Cechowalo ją zaś przede- lazła licznych naśladowców. Cechowalo ją zaś przede-
y awoim rodzaju atmosfery tego mia- y awoim rodzaju atmosfery tego mia-
wszystkiem nieznane nigdy przedtem w takiej doskona- wszystkiem nieznane nigdy przedtem w takiej doskona-
ch niemal utworach Schnitzlera, za¬ ch niemal utworach Schnitzlera, za¬
lości glębokie wnikanie w psychikę ludzką, a w szczegól- lości glębokie wnikanie w psychikę ludzką, a w szczegól-
k i dramatycznych, zaklety jest jak- k i dramatycznych, zaklety jest jak-
ności kobiecą. Nie było przed Schnitzlerem w literatu ności kobiecą. Nie było przed Schnitzlerem w literatu
Odzywą się y nich zawsze na- Odzywą się y nich zawsze na-
rze światowej pisarza, któryby z taką, jak on subtelno- rze światowej pisarza, któryby z taką, jak on subtelno-
awpół smetna nuta tej wiedeňskiej awpół smetna nuta tej wiedeňskiej
ścią umiał wczuć się w istotę płci nadobnej. Wystarczy ścią umiał wczuć się w istotę płci nadobnej. Wystarczy
Wraz z nią zał i właściwe tylko Wraz z nią zał i właściwe tylko
wspomnieć o nieporównanych wprost nowelach: „Pani wspomnieć o nieporównanych wprost nowelach: „Pani
cy naddunajskiej dziwne skojarzenie cy naddunajskiej dziwne skojarzenie
Beata i jej syn" oraz „Umarli milczą". Nie mniejsze Beata i jej syn" oraz „Umarli milczą". Nie mniejsze
yciowej ze skłonnością do ironiczno- yciowej ze skłonnością do ironiczno-
jednak mistrzostwo okazał Schnitzler w kreśleniu t. zw. jednak mistrzostwo okazał Schnitzler w kreśleniu t. zw.
poglądu na świat. Nio znaczy to jed- poglądu na świat. Nio znaczy to jed-
bonvivant’ów i typowych figur austrjackich, jak np. bonvivant’ów i typowych figur austrjackich, jak np.
akoby twórczości Schnitzlera braklo akoby twórczości Schnitzlera braklo
w noweli „wojskowej" p. t. „Leutnant Gustel“. Inny w noweli „wojskowej" p. t. „Leutnant Gustel“. Inny
dia w życie i ludzi. Przeciwnie. Za- dia w życie i ludzi. Przeciwnie. Za-
znowu szereg jego nowel odznacza się subtelną ironją, znowu szereg jego nowel odznacza się subtelną ironją,
ych mu poetów niemieckich nie do- ych mu poetów niemieckich nie do-
odsłanłającą słabostki ludzkie. Prawdziwym pod tym odsłanłającą słabostki ludzkie. Prawdziwym pod tym
tym wrględem. Lecz właśnie „wie- tym wrględem. Lecz właśnie „wie-
względem majsterszytkiem jest nowela- p. t. „Testa- względem majsterszytkiem jest nowela- p. t. „Testa-
prawila, że wypowiadał wszystko prawila, że wypowiadał wszystko
men. kawalera". Jakby antyteżę zaś do tego cyklu men. kawalera". Jakby antyteżę zaś do tego cyklu
uroku formie i wlewał w stworzone uroku formie i wlewał w stworzone
stanowią nowele o treści nawskroś tragicznej, wśród stanowią nowele o treści nawskroś tragicznej, wśród
pie cały obszar swego miasta rodzinne- pie cały obszar swego miasta rodzinne-
których za najwspanialszą słusznie uważane jest „Po- których za najwspanialszą słusznie uważane jest „Po-
jem w kobiecie. On to po raz pierwszy jem w kobiecie. On to po raz pierwszy
żegnanie”. W późniejszych latach ujawniła się w no- żegnanie”. W późniejszych latach ujawniła się w no-
hieckiej zapoteozował „słodkie dziew- hieckiej zapoteozował „słodkie dziew-
welach Schnitzlera wyraźna sklonność do mistycyzmu. welach Schnitzlera wyraźna sklonność do mistycyzmu.
Das süsse Mädel". Zasłynał też naj- Das süsse Mädel". Zasłynał też naj-
Klasycznym przykladem jest „Traumnovelle". Wszyst Klasycznym przykladem jest „Traumnovelle". Wszyst
wca w cyklu jednoaktówek p. t. „Ana wca w cyklu jednoaktówek p. t. „Ana
kie zaś nowele jego znamionuje niezwykle wytworny kie zaś nowele jego znamionuje niezwykle wytworny
em juz arcydziele dramatycznem: em juz arcydziele dramatycznem:
i pełny szczerze poetyckiego polotu styl oraz mistrzow- i pełny szczerze poetyckiego polotu styl oraz mistrzow-
skie malowanie nastrojów. skie malowanie nastrojów.
Schnitzler nie wyszedł poza tę swoją Schnitzler nie wyszedł poza tę swoją
Właściwą sławę Schnitzler zawdzięczał jednak swoim Właściwą sławę Schnitzler zawdzięczał jednak swoim
zwojową, gdyby szczęśliwym trafem zwojową, gdyby szczęśliwym trafem
utworom dramatycznym. W drugiej polowie ubieglego utworom dramatycznym. W drugiej polowie ubieglego
nim poeta z — lekarzem. Urodzony nim poeta z — lekarzem. Urodzony
wieku mało który z poetów dramatycznych cieszył się wieku mało który z poetów dramatycznych cieszył się
sławnego profesora medycyny na sławnego profesora medycyny na
w calej Europie takiemi jak on sukcesami. Ale bo też w calej Europie takiemi jak on sukcesami. Ale bo też
skiej, poświęcił się również sztuce skiej, poświęcił się również sztuce
stworzył Schnitzler wielki szereg sztuk, które oznaczały stworzył Schnitzler wielki szereg sztuk, które oznaczały
niej to właśnie nauczył się patrzeć niej to właśnie nauczył się patrzeć
wówczas prawdziwy przełom w literaturze dramatycz- wówczas prawdziwy przełom w literaturze dramatycz-
okiem poety, lecz także naukowca. okiem poety, lecz także naukowca.
nej. Zaraz pierwszy jego wspomniany już dramat „Mi- nej. Zaraz pierwszy jego wspomniany już dramat „Mi-
com tego rzadkiego amalgamatu była com tego rzadkiego amalgamatu była
łostki" ujawnił wysoki talent dramaturgiczny, a zara- łostki" ujawnił wysoki talent dramaturgiczny, a zara-
p. t. „Umieranie', która jeszcze wię- p. t. „Umieranie', która jeszcze wię-
zem prawdziwie poetycką duszo Schnitzlera. Wszystkie zem prawdziwie poetycką duszo Schnitzlera. Wszystkie
nu sławy, niż wspomniane pierwociny nu sławy, niż wspomniane pierwociny
postacie są tu pełne najprawdziwszego życia, a każda postacie są tu pełne najprawdziwszego życia, a każda
wiasem mówiąc, dziwnym zbiegiem wiasem mówiąc, dziwnym zbiegiem
z nich jest doskonale odtworzonym typem wiedeńskim. z nich jest doskonale odtworzonym typem wiedeńskim.
n samym czasie pojawila się także n samym czasie pojawila się także
W nadzwyczajny jednak sposób umiał Schnitzler za- W nadzwyczajny jednak sposób umiał Schnitzler za-
kląć w tej sztuce także atmosferę grodu naddunajskio- kląć w tej sztuce także atmosferę grodu naddunajskio-
go. Cala te zaś na pozór tak codzienna tragedje ,od- go. Cala te zaś na pozór tak codzienna tragedje ,od-
kiej dzieweczki" wyniósł na wyżynę poetycka, nieznaną kiej dzieweczki" wyniósł na wyżynę poetycka, nieznaną
przedtem w tej gałęzi twórczości dramatycznej. przedtem w tej gałęzi twórczości dramatycznej.
Wáród następnych jego utworów słusznie niezwykłem Wáród następnych jego utworów słusznie niezwykłem
cieszył się powodzeniem cykl jednoaktówek p. t. „Zie- cieszył się powodzeniem cykl jednoaktówek p. t. „Zie-
lony kakadu", „Marjonetki" i „Komedja słów”. W nich lony kakadu", „Marjonetki" i „Komedja słów”. W nich
to bowiem Schnitzler okazał się już poeta niezwykej to bowiem Schnitzler okazał się już poeta niezwykej
miary a zarazem wielkim mistrzem słowa i kunsztu miary a zarazem wielkim mistrzem słowa i kunsztu
dramaturgicznego. Arcydzielem w swoim rodzaju jest dramaturgicznego. Arcydzielem w swoim rodzaju jest
„Welon Beatryczy", nie mniejszem zaś tragikomedja „Welon Beatryczy", nie mniejszem zaś tragikomedja
„Daleki kraj". Dużo wrzawy z powodu zajętego we „Daleki kraj". Dużo wrzawy z powodu zajętego we
wszystkich prawie krajach przez cenzurę stanowiska wszystkich prawie krajach przez cenzurę stanowiska
wywołał nieporównany „Rej", przedstawiający w mi- wywołał nieporównany „Rej", przedstawiający w mi-
strzowski sposób perypetje erotyczne młodzieńca. Wal- strzowski sposób perypetje erotyczne młodzieńca. Wal-
ka o tę sztukę przyczyniła się tylko do jeszcze więk- ka o tę sztukę przyczyniła się tylko do jeszcze więk-
szego rozgłosu poety. To też każde z następnych jego szego rozgłosu poety. To też każde z następnych jego
dziel dramatycznych jak „Scheda", „Paracelsus", „To- dziel dramatycznych jak „Scheda", „Paracelsus", „To-
warzysze”, „żywe godziny", „Zew życia", „Samotna warzysze”, „żywe godziny", „Zew życia", „Samotna
droga” i „Powrót Casanovy" grywane były nie tylko droga” i „Powrót Casanovy" grywane były nie tylko
na scenach niemieckich z coraz większem powodzeniem. na scenach niemieckich z coraz większem powodzeniem.
Slawa, jaka słusznie cieszył się Schnitzler, byla jed- Slawa, jaka słusznie cieszył się Schnitzler, byla jed-
nak, jak często u wielkich ludzi, zmącona nieszczęściem nak, jak często u wielkich ludzi, zmącona nieszczęściem
w życiu osobistem. Niezwykle piękny twórca „Ana- w życiu osobistem. Niezwykle piękny twórca „Ana-
tola", w którym tak świetnie odtworzył własne swoje tola", w którym tak świetnie odtworzył własne swoje
młode lata, spędzone na miłosnych przygodach w uro- młode lata, spędzone na miłosnych przygodach w uro-
czym Wiedniu, nie znalazł później szczęścia w pożyciu czym Wiedniu, nie znalazł później szczęścia w pożyciu
małżeńskiem. Kobieta bowiem, którą pojał za żonę, małżeńskiem. Kobieta bowiem, którą pojał za żonę,
pod żadnym względem nie okazała się godną takiego pod żadnym względem nie okazała się godną takiego
człowieka towarzyszką życia. U schyłku zaś żywota człowieka towarzyszką życia. U schyłku zaś żywota
swego Schnitzler przeżył jakby napisaną przez siebie swego Schnitzler przeżył jakby napisaną przez siebie
samego pelną tragizmu nowelę z powodu groźnego losu, samego pelną tragizmu nowelę z powodu groźnego losu,
jaki spotkał jedyną jego córkę. Zakochala się ona już jaki spotkał jedyną jego córkę. Zakochala się ona już
po wojnie w oficerze włoskim, który należał do misji po wojnie w oficerze włoskim, który należał do misji
aljanckiej, urzędującej w Wiedniu. Już po roku jednak aljanckiej, urzędującej w Wiedniu. Już po roku jednak
malżeństwo okazało się nieszczęśliwe, gdyż młoda ko- malżeństwo okazało się nieszczęśliwe, gdyż młoda ko-
bieta odebrała sobie życie w Wenecji, gdzie zamiesz- bieta odebrała sobie życie w Wenecji, gdzie zamiesz-
kała ze swym mężem. Sędziwy poeta samolotem udał kała ze swym mężem. Sędziwy poeta samolotem udał
się wówczas — było to w ubiegłym roku — do Włoch. się wówczas — było to w ubiegłym roku — do Włoch.
Serce ojcowskie nie mogło, zdaje się, przeboleć tego Serce ojcowskie nie mogło, zdaje się, przeboleć tego
ciosu i Schnitzler prawdopodobnie dlatego tak nagle ciosu i Schnitzler prawdopodobnie dlatego tak nagle
zszedł z tego świata. Nie doczekał się wielkich uro- zszedł z tego świata. Nie doczekał się wielkich uro-
czystości, jakie miasto jego rodzinne przygotowało ku czystości, jakie miasto jego rodzinne przygotowało ku
uczczeniu 70-tej rocznicy jego urodzin. uczczeniu 70-tej rocznicy jego urodzin.
B. Szarliti. B. Szarliti.
12. Schnitzler's Death 12. Schnitzler's Death
ERVER ERVER
35 35
terr. behördl. konzessioniertes terr. behördl. konzessioniertes
ehmen für Zeitungs-Ausschnitte ehmen für Zeitungs-Ausschnitte
EN, I., WOLLZEILE 11 EN, I., WOLLZEILE 11
TELEPHON R-23-0-43 TELEPHON R-23-0-43
itt aus: itt aus:
r Warszawski, r Warszawski,
24.10.1931. 24.10.1931.
powieść naszego nieszczęśliwego Dąbrowskiego p. t. powieść naszego nieszczęśliwego Dąbrowskiego p. t.
„Smierd". Pamiętam też dobrze, iż ukazał się wów- „Smierd". Pamiętam też dobrze, iż ukazał się wów-
czas w „Deutsche Rundschau" obszerny artykuł p. t. czas w „Deutsche Rundschau" obszerny artykuł p. t.
„Jak mlodzi tworzyli śmierć?" (jako antyteza do zna- „Jak mlodzi tworzyli śmierć?" (jako antyteza do zna-
Schnizler. Schnizler.
nej rozprawy Lessinga), wykazujący nadzwyczajne po- nej rozprawy Lessinga), wykazujący nadzwyczajne po-
dobieństwo między temi dwoma, niezależnie od siebie dobieństwo między temi dwoma, niezależnie od siebie
napisanemi dziełami. napisanemi dziełami.
poetów wiedeńskicl, Franciszek Gril- poetów wiedeńskicl, Franciszek Gril-
Od tej chwili Schnitzler jako nowelista zarówno, jak Od tej chwili Schnitzler jako nowelista zarówno, jak
sobie samym nastpujący epigram: sobie samym nastpujący epigram:
i dramatysta wspinał się na coraz wyższe szczeble. Nie i dramatysta wspinał się na coraz wyższe szczeble. Nie
enberru naokół obejrzysz krainę, enberru naokół obejrzysz krainę,
ulega wątpliwości, iż w nowelach swych z początku ulega wątpliwości, iż w nowelach swych z początku
zi sztuki mej podwalinę." zi sztuki mej podwalinę."
wzorował się na Maupassancie. Z czasem jednak zna- wzorował się na Maupassancie. Z czasem jednak zna-
o sobie powiedzieć zmarły onegdaj o sobie powiedzieć zmarły onegdaj
lazł swoją nawskroś indywidualną formę, która nietyl- lazł swoją nawskroś indywidualną formę, która nietyl-
itzler. Cala bowiem jego niezwykle itzler. Cala bowiem jego niezwykle
ko w literaturze niemieckiej, ale i w wielu innych zna- ko w literaturze niemieckiej, ale i w wielu innych zna-
byla ściśle złyczona z Wiedniem, wy- byla ściśle złyczona z Wiedniem, wy-
lazła licznych naśladowców. Cechowalo ją zaś przede- lazła licznych naśladowców. Cechowalo ją zaś przede-
y awoim rodzaju atmosfery tego mia- y awoim rodzaju atmosfery tego mia-
wszystkiem nieznane nigdy przedtem w takiej doskona- wszystkiem nieznane nigdy przedtem w takiej doskona-
ch niemal utworach Schnitzlera, za¬ ch niemal utworach Schnitzlera, za¬
lości glębokie wnikanie w psychikę ludzką, a w szczegól- lości glębokie wnikanie w psychikę ludzką, a w szczegól-
k i dramatycznych, zaklety jest jak- k i dramatycznych, zaklety jest jak-
ności kobiecą. Nie było przed Schnitzlerem w literatu ności kobiecą. Nie było przed Schnitzlerem w literatu
Odzywą się y nich zawsze na- Odzywą się y nich zawsze na-
rze światowej pisarza, któryby z taką, jak on subtelno- rze światowej pisarza, któryby z taką, jak on subtelno-
awpół smetna nuta tej wiedeňskiej awpół smetna nuta tej wiedeňskiej
ścią umiał wczuć się w istotę płci nadobnej. Wystarczy ścią umiał wczuć się w istotę płci nadobnej. Wystarczy
Wraz z nią zał i właściwe tylko Wraz z nią zał i właściwe tylko
wspomnieć o nieporównanych wprost nowelach: „Pani wspomnieć o nieporównanych wprost nowelach: „Pani
cy naddunajskiej dziwne skojarzenie cy naddunajskiej dziwne skojarzenie
Beata i jej syn" oraz „Umarli milczą". Nie mniejsze Beata i jej syn" oraz „Umarli milczą". Nie mniejsze
yciowej ze skłonnością do ironiczno- yciowej ze skłonnością do ironiczno-
jednak mistrzostwo okazał Schnitzler w kreśleniu t. zw. jednak mistrzostwo okazał Schnitzler w kreśleniu t. zw.
poglądu na świat. Nio znaczy to jed- poglądu na świat. Nio znaczy to jed-
bonvivant’ów i typowych figur austrjackich, jak np. bonvivant’ów i typowych figur austrjackich, jak np.
akoby twórczości Schnitzlera braklo akoby twórczości Schnitzlera braklo
w noweli „wojskowej" p. t. „Leutnant Gustel“. Inny w noweli „wojskowej" p. t. „Leutnant Gustel“. Inny
dia w życie i ludzi. Przeciwnie. Za- dia w życie i ludzi. Przeciwnie. Za-
znowu szereg jego nowel odznacza się subtelną ironją, znowu szereg jego nowel odznacza się subtelną ironją,
ych mu poetów niemieckich nie do- ych mu poetów niemieckich nie do-
odsłanłającą słabostki ludzkie. Prawdziwym pod tym odsłanłającą słabostki ludzkie. Prawdziwym pod tym
tym wrględem. Lecz właśnie „wie- tym wrględem. Lecz właśnie „wie-
względem majsterszytkiem jest nowela- p. t. „Testa- względem majsterszytkiem jest nowela- p. t. „Testa-
prawila, że wypowiadał wszystko prawila, że wypowiadał wszystko
men. kawalera". Jakby antyteżę zaś do tego cyklu men. kawalera". Jakby antyteżę zaś do tego cyklu
uroku formie i wlewał w stworzone uroku formie i wlewał w stworzone
stanowią nowele o treści nawskroś tragicznej, wśród stanowią nowele o treści nawskroś tragicznej, wśród
pie cały obszar swego miasta rodzinne- pie cały obszar swego miasta rodzinne-
których za najwspanialszą słusznie uważane jest „Po- których za najwspanialszą słusznie uważane jest „Po-
jem w kobiecie. On to po raz pierwszy jem w kobiecie. On to po raz pierwszy
żegnanie”. W późniejszych latach ujawniła się w no- żegnanie”. W późniejszych latach ujawniła się w no-
hieckiej zapoteozował „słodkie dziew- hieckiej zapoteozował „słodkie dziew-
welach Schnitzlera wyraźna sklonność do mistycyzmu. welach Schnitzlera wyraźna sklonność do mistycyzmu.
Das süsse Mädel". Zasłynał też naj- Das süsse Mädel". Zasłynał też naj-
Klasycznym przykladem jest „Traumnovelle". Wszyst Klasycznym przykladem jest „Traumnovelle". Wszyst
wca w cyklu jednoaktówek p. t. „Ana wca w cyklu jednoaktówek p. t. „Ana
kie zaś nowele jego znamionuje niezwykle wytworny kie zaś nowele jego znamionuje niezwykle wytworny
em juz arcydziele dramatycznem: em juz arcydziele dramatycznem:
i pełny szczerze poetyckiego polotu styl oraz mistrzow- i pełny szczerze poetyckiego polotu styl oraz mistrzow-
skie malowanie nastrojów. skie malowanie nastrojów.
Schnitzler nie wyszedł poza tę swoją Schnitzler nie wyszedł poza tę swoją
Właściwą sławę Schnitzler zawdzięczał jednak swoim Właściwą sławę Schnitzler zawdzięczał jednak swoim
zwojową, gdyby szczęśliwym trafem zwojową, gdyby szczęśliwym trafem
utworom dramatycznym. W drugiej polowie ubieglego utworom dramatycznym. W drugiej polowie ubieglego
nim poeta z — lekarzem. Urodzony nim poeta z — lekarzem. Urodzony
wieku mało który z poetów dramatycznych cieszył się wieku mało który z poetów dramatycznych cieszył się
sławnego profesora medycyny na sławnego profesora medycyny na
w calej Europie takiemi jak on sukcesami. Ale bo też w calej Europie takiemi jak on sukcesami. Ale bo też
skiej, poświęcił się również sztuce skiej, poświęcił się również sztuce
stworzył Schnitzler wielki szereg sztuk, które oznaczały stworzył Schnitzler wielki szereg sztuk, które oznaczały
niej to właśnie nauczył się patrzeć niej to właśnie nauczył się patrzeć
wówczas prawdziwy przełom w literaturze dramatycz- wówczas prawdziwy przełom w literaturze dramatycz-
okiem poety, lecz także naukowca. okiem poety, lecz także naukowca.
nej. Zaraz pierwszy jego wspomniany już dramat „Mi- nej. Zaraz pierwszy jego wspomniany już dramat „Mi-
com tego rzadkiego amalgamatu była com tego rzadkiego amalgamatu była
łostki" ujawnił wysoki talent dramaturgiczny, a zara- łostki" ujawnił wysoki talent dramaturgiczny, a zara-
p. t. „Umieranie', która jeszcze wię- p. t. „Umieranie', która jeszcze wię-
zem prawdziwie poetycką duszo Schnitzlera. Wszystkie zem prawdziwie poetycką duszo Schnitzlera. Wszystkie
nu sławy, niż wspomniane pierwociny nu sławy, niż wspomniane pierwociny
postacie są tu pełne najprawdziwszego życia, a każda postacie są tu pełne najprawdziwszego życia, a każda
wiasem mówiąc, dziwnym zbiegiem wiasem mówiąc, dziwnym zbiegiem
z nich jest doskonale odtworzonym typem wiedeńskim. z nich jest doskonale odtworzonym typem wiedeńskim.
n samym czasie pojawila się także n samym czasie pojawila się także
W nadzwyczajny jednak sposób umiał Schnitzler za- W nadzwyczajny jednak sposób umiał Schnitzler za-
kląć w tej sztuce także atmosferę grodu naddunajskio- kląć w tej sztuce także atmosferę grodu naddunajskio-
go. Cala te zaś na pozór tak codzienna tragedje ,od- go. Cala te zaś na pozór tak codzienna tragedje ,od-
kiej dzieweczki" wyniósł na wyżynę poetycka, nieznaną kiej dzieweczki" wyniósł na wyżynę poetycka, nieznaną
przedtem w tej gałęzi twórczości dramatycznej. przedtem w tej gałęzi twórczości dramatycznej.
Wáród następnych jego utworów słusznie niezwykłem Wáród następnych jego utworów słusznie niezwykłem
cieszył się powodzeniem cykl jednoaktówek p. t. „Zie- cieszył się powodzeniem cykl jednoaktówek p. t. „Zie-
lony kakadu", „Marjonetki" i „Komedja słów”. W nich lony kakadu", „Marjonetki" i „Komedja słów”. W nich
to bowiem Schnitzler okazał się już poeta niezwykej to bowiem Schnitzler okazał się już poeta niezwykej
miary a zarazem wielkim mistrzem słowa i kunsztu miary a zarazem wielkim mistrzem słowa i kunsztu
dramaturgicznego. Arcydzielem w swoim rodzaju jest dramaturgicznego. Arcydzielem w swoim rodzaju jest
„Welon Beatryczy", nie mniejszem zaś tragikomedja „Welon Beatryczy", nie mniejszem zaś tragikomedja
„Daleki kraj". Dużo wrzawy z powodu zajętego we „Daleki kraj". Dużo wrzawy z powodu zajętego we
wszystkich prawie krajach przez cenzurę stanowiska wszystkich prawie krajach przez cenzurę stanowiska
wywołał nieporównany „Rej", przedstawiający w mi- wywołał nieporównany „Rej", przedstawiający w mi-
strzowski sposób perypetje erotyczne młodzieńca. Wal- strzowski sposób perypetje erotyczne młodzieńca. Wal-
ka o tę sztukę przyczyniła się tylko do jeszcze więk- ka o tę sztukę przyczyniła się tylko do jeszcze więk-
szego rozgłosu poety. To też każde z następnych jego szego rozgłosu poety. To też każde z następnych jego
dziel dramatycznych jak „Scheda", „Paracelsus", „To- dziel dramatycznych jak „Scheda", „Paracelsus", „To-
warzysze”, „żywe godziny", „Zew życia", „Samotna warzysze”, „żywe godziny", „Zew życia", „Samotna
droga” i „Powrót Casanovy" grywane były nie tylko droga” i „Powrót Casanovy" grywane były nie tylko
na scenach niemieckich z coraz większem powodzeniem. na scenach niemieckich z coraz większem powodzeniem.
Slawa, jaka słusznie cieszył się Schnitzler, byla jed- Slawa, jaka słusznie cieszył się Schnitzler, byla jed-
nak, jak często u wielkich ludzi, zmącona nieszczęściem nak, jak często u wielkich ludzi, zmącona nieszczęściem
w życiu osobistem. Niezwykle piękny twórca „Ana- w życiu osobistem. Niezwykle piękny twórca „Ana-
tola", w którym tak świetnie odtworzył własne swoje tola", w którym tak świetnie odtworzył własne swoje
młode lata, spędzone na miłosnych przygodach w uro- młode lata, spędzone na miłosnych przygodach w uro-
czym Wiedniu, nie znalazł później szczęścia w pożyciu czym Wiedniu, nie znalazł później szczęścia w pożyciu
małżeńskiem. Kobieta bowiem, którą pojał za żonę, małżeńskiem. Kobieta bowiem, którą pojał za żonę,
pod żadnym względem nie okazała się godną takiego pod żadnym względem nie okazała się godną takiego
człowieka towarzyszką życia. U schyłku zaś żywota człowieka towarzyszką życia. U schyłku zaś żywota
swego Schnitzler przeżył jakby napisaną przez siebie swego Schnitzler przeżył jakby napisaną przez siebie
samego pelną tragizmu nowelę z powodu groźnego losu, samego pelną tragizmu nowelę z powodu groźnego losu,
jaki spotkał jedyną jego córkę. Zakochala się ona już jaki spotkał jedyną jego córkę. Zakochala się ona już
po wojnie w oficerze włoskim, który należał do misji po wojnie w oficerze włoskim, który należał do misji
aljanckiej, urzędującej w Wiedniu. Już po roku jednak aljanckiej, urzędującej w Wiedniu. Już po roku jednak
malżeństwo okazało się nieszczęśliwe, gdyż młoda ko- malżeństwo okazało się nieszczęśliwe, gdyż młoda ko-
bieta odebrała sobie życie w Wenecji, gdzie zamiesz- bieta odebrała sobie życie w Wenecji, gdzie zamiesz-
kała ze swym mężem. Sędziwy poeta samolotem udał kała ze swym mężem. Sędziwy poeta samolotem udał
się wówczas — było to w ubiegłym roku — do Włoch. się wówczas — było to w ubiegłym roku — do Włoch.
Serce ojcowskie nie mogło, zdaje się, przeboleć tego Serce ojcowskie nie mogło, zdaje się, przeboleć tego
ciosu i Schnitzler prawdopodobnie dlatego tak nagle ciosu i Schnitzler prawdopodobnie dlatego tak nagle
zszedł z tego świata. Nie doczekał się wielkich uro- zszedł z tego świata. Nie doczekał się wielkich uro-
czystości, jakie miasto jego rodzinne przygotowało ku czystości, jakie miasto jego rodzinne przygotowało ku
uczczeniu 70-tej rocznicy jego urodzin. uczczeniu 70-tej rocznicy jego urodzin.
B. Szarliti. B. Szarliti.