12 12
Schnitzler's Death Schnitzler's Death
stopniu jego wiadomos ci psychologiczne, po- stopniu jego wiadomos ci psychologiczne, po-
zwalając mu patrzeć na świat oczyma znawcy, zwalając mu patrzeć na świat oczyma znawcy,
przenikającego nawskróś duszę ludzką i przenikającego nawskróś duszę ludzką i
wszystkie jej tajniki. wszystkie jej tajniki.
12 12
Pracę swą traktował zawsze realistycznie, Pracę swą traktował zawsze realistycznie,
studjując w pierwszym rzędzie „milieu" wie- studjując w pierwszym rzędzie „milieu" wie-
dla siebie światel dla siebie światel
dwa denskie, ten samoistny dwa denskie, ten samoistny
erotyczny, z którego wy erotyczny, z którego wy
Przed Przed
lonila się po raz pierw- lonila się po raz pierw-
który który
szy silnie przez niego szy silnie przez niego
bójczą, bójczą,
podkreślona postać podkreślona postać
itniej itniej
„Sodkiego dzierczę. „Sodkiego dzierczę.
d. 21 d. 21
cia" („Das süsse Mädel cia" („Das süsse Mädel
gności, gności,
von Wien“), wraz z je- von Wien“), wraz z je-
atola atola
go otoczeniem i kulisa- go otoczeniem i kulisa-
bitzler, bitzler,
mi, spowitemi obled- mi, spowitemi obled-
uro¬ uro¬
aym dymem pożądań, aym dymem pożądań,
pray pray
miłości i modnej naów- miłości i modnej naów-
kocha- kocha-
tzas melancholji. tzas melancholji.
Artur Schnitzler. Artur Schnitzler.
élubila élubila
To też z pracowni je- To też z pracowni je-
popel popel
go sypały się utwory go sypały się utwory
samo- samo-
jak z rogu obfitošci: „Anatol", „Zielona Ka- jak z rogu obfitošci: „Anatol", „Zielona Ka-
kadu", „Mlody Medard", „Prof. Bernardi“. kadu", „Mlody Medard", „Prof. Bernardi“.
Ale wrażenie bezsprzecznie największe wywo- Ale wrażenie bezsprzecznie największe wywo-
2 naj- 2 naj-
lał w latach dziewiećdziesiątych jego „Taniec lał w latach dziewiećdziesiątych jego „Taniec
w li- w li-
miłości i śmierci" („Der Reigen“), który obiegl miłości i śmierci" („Der Reigen“), który obiegl
jednak jednak
wtedy wszystkie sceny europejskie, będąc wtedy wszystkie sceny europejskie, będąc
symbolem nastrojów erotycznych, wziętych symbolem nastrojów erotycznych, wziętych
Wied- Wied-
wprost życia i dlatego czasami aż brutal- wprost życia i dlatego czasami aż brutal-
ieden- ieden-
nych, choć nieprzejaskrawionych. Nie była nych, choć nieprzejaskrawionych. Nie była
itzlera, itzlera,
to poezja, ale twarda rzeczywistość, jaka to poezja, ale twarda rzeczywistość, jaka
ac me¬ ac me¬
w dziesięciu tych, skrzętnie podpatrzonych, w dziesięciu tych, skrzętnie podpatrzonych,
Po kil- Po kil-
obrazach przesuwała się przed oczyma czy- obrazach przesuwała się przed oczyma czy-
oglebit oglebit
telnika czy widza, którego instynktów ero- telnika czy widza, którego instynktów ero-
wrócil wrócil
tycznych nie chciał naruszać autor, traktując tycznych nie chciał naruszać autor, traktując
kie za- kie za-
swe dzielo jedynie z prychologicznego punk- swe dzielo jedynie z prychologicznego punk-
aniteli aniteli
tu widzenia. tu widzenia.
ielkim ielkim
box 43/24 box 43/24
poziom dramaturgji. Schnitzler nie czul sig poziom dramaturgji. Schnitzler nie czul sig
Tego „Tańca milości" nie przeznaczył zre- Tego „Tańca milości" nie przeznaczył zre-
dobrze w swym żywiole i zamknął swe uczu- dobrze w swym żywiole i zamknął swe uczu-
sztą Schnitzler dla szerszych mas. Kiedy sztą Schnitzler dla szerszych mas. Kiedy
cia w czterech ścianach swej bibljoteki. Two- cia w czterech ścianach swej bibljoteki. Two-
przed laty kilkoma wystawił go w Wiedniu przed laty kilkoma wystawił go w Wiedniu
rzył wprawdzie do ostatniej chwili, ale rzył wprawdzie do ostatniej chwili, ale
teatr „Kammerspiele" wbrew jego woli, licząc teatr „Kammerspiele" wbrew jego woli, licząc
w obliczu zmienionego już w zupełności na- w obliczu zmienionego już w zupełności na-
na wielki sukces kasowy, zaprotestowal na wielki sukces kasowy, zaprotestowal
stroju wiedeńskiego, które w czasach powo- stroju wiedeńskiego, które w czasach powo-
Schnitzler energicznie przeciwko takiem po- Schnitzler energicznie przeciwko takiem po-
jennych nabrało zgola innego oblicza. jennych nabrało zgola innego oblicza.
stępowaniu, zwłaszcza, że, jak przewidywał, stępowaniu, zwłaszcza, że, jak przewidywał,
Wygasła bowiem całkowicie atmosfera ro- Wygasła bowiem całkowicie atmosfera ro-
skorzystali niemieccy szowiniści ze sposobno- skorzystali niemieccy szowiniści ze sposobno-
ści, aby podczas przedstawienia urządzić mantyczna naddunajskiej stolicy wraz z poe- ści, aby podczas przedstawienia urządzić mantyczna naddunajskiej stolicy wraz z poe-
dzikie awantury pod adresem autora i je- zją jej zaułków, w których gnieżdziła się mi- dzikie awantury pod adresem autora i je- zją jej zaułków, w których gnieżdziła się mi-
łość schnitzlerowska ongiś, zmieniwszy swą łość schnitzlerowska ongiś, zmieniwszy swą
go sztuki, którą wkońcu musiano zdjąd go sztuki, którą wkońcu musiano zdjąd
postać pod wpływem krzykliwego jazzbandu, postać pod wpływem krzykliwego jazzbandu,
z repertuaru. z repertuaru.
oraz prozy dnia codziennego. oraz prozy dnia codziennego.
Realista Schnitzler nie wahał się bowiem Realista Schnitzler nie wahał się bowiem
Ponadto spowodował bojkot utworów Ponadto spowodował bojkot utworów
mówić prawdy w oczy, mimo, iż falangi wro- mówić prawdy w oczy, mimo, iż falangi wro-
Schnitzlera ze strony rozpolitykowanych szo- Schnitzlera ze strony rozpolitykowanych szo-
gów jego zwiększały się coraz bardziej. gów jego zwiększały się coraz bardziej.
winistów niemieckich zły stan finansów pi- winistów niemieckich zły stan finansów pi-
W czasie pełnienia służby wojskowej w cha- W czasie pełnienia służby wojskowej w cha-
sarza, który, żyjąc życiem dawniejszem, żył sarza, który, żyjąc życiem dawniejszem, żył
rakterze lekarza pulkowego, napisał satyrycz- rakterze lekarza pulkowego, napisał satyrycz-
w ubóstwie i smutku, nie mogąc dostosować w ubóstwie i smutku, nie mogąc dostosować
ną nowelę p. t. „Porucznik Gustl", która spo- ną nowelę p. t. „Porucznik Gustl", która spo-
się do szarzyzny doby dzisiejszej. się do szarzyzny doby dzisiejszej.
wodowała natychmiastowe pozbawienie go wodowała natychmiastowe pozbawienie go
szarży wojskowej za zniesławienie armji, spe- szarży wojskowej za zniesławienie armji, spe-
I oto w chwili, w której cały kulturalny I oto w chwili, w której cały kulturalny
cjalnie za zdanie następujące: „Zostalem dla¬ cjalnie za zdanie następujące: „Zostalem dla¬
Wiedeń przygotowywał się do imponującej Wiedeń przygotowywał się do imponującej
tego oficerem, ponieważ wyrzucono mnie tego oficerem, ponieważ wyrzucono mnie
manifestacji jego 70-letniego święta urodzin, manifestacji jego 70-letniego święta urodzin,
pisarz umiera. pisarz umiera.
2... gimnazjum. 2... gimnazjum.
Otwarty w dzień po jego śmierci testa- Otwarty w dzień po jego śmierci testa-
Schnitzler szedł jednak dalej swoją drogą. Schnitzler szedł jednak dalej swoją drogą.
ment nie zawierał żadnych skarbów docze- ment nie zawierał żadnych skarbów docze-
która prowadziła prawie zawsze przez mi- która prowadziła prawie zawsze przez mi-
snych. Ale w tece znaleziono najnowszy jego snych. Ale w tece znaleziono najnowszy jego
styczne królestwo niepodzielnego władcy styczne królestwo niepodzielnego władcy
dramat p. t. „Pochód cieni", będący niejako dramat p. t. „Pochód cieni", będący niejako
Erosa. W tej dziedzinie tworzył Erosa. W tej dziedzinie tworzył
świata świata
synonimom chwili obecnej, w której cienie synonimom chwili obecnej, w której cienie
coraz to nowe dzieła, jak „Panna Elsa coraz to nowe dzieła, jak „Panna Elsa
dawnych przeżyć krążą nad tą ziemią, opu- dawnych przeżyć krążą nad tą ziemią, opu-
i „Paracelsus", owiane nimbem środowiska i „Paracelsus", owiane nimbem środowiska
szczaną zwolna przez genjuszów lat minio- szczaną zwolna przez genjuszów lat minio-
wiedeńskiego, w którem tworzył i obracał się wiedeńskiego, w którem tworzył i obracał się
nych. nych.
z przyjemnością, krocząc samotny na czele z przyjemnością, krocząc samotny na czele
Nad jednym z najwybitniejszych pisarzy Nad jednym z najwybitniejszych pisarzy
reprezentantów literatury austrjackiej. reprezentantów literatury austrjackiej.
Jednakże mechanizacja sztuki teatralnej, austrjackich zamknęła się mogiła, zamykająo Jednakże mechanizacja sztuki teatralnej, austrjackich zamknęła się mogiła, zamykająo
równocześnie epokę melancholijnego natura. równocześnie epokę melancholijnego natura.
spowodowana konkurencją filmu dźwiękowe- spowodowana konkurencją filmu dźwiękowe-
lizmu, którego wyrazem był v, całej pelni — lizmu, którego wyrazem był v, całej pelni —
go, wycisnęła wybitne piętno na dalszej twór- go, wycisnęła wybitne piętno na dalszej twór-
Artur- Schnitzler, Artur- Schnitzler,
czości Schnitzlera, któremu obcem było to czości Schnitzlera, któremu obcem było to
nowe srodowisko, obniżające wysoki dotad nowe srodowisko, obniżające wysoki dotad
Schnitzler's Death Schnitzler's Death
stopniu jego wiadomos ci psychologiczne, po- stopniu jego wiadomos ci psychologiczne, po-
zwalając mu patrzeć na świat oczyma znawcy, zwalając mu patrzeć na świat oczyma znawcy,
przenikającego nawskróś duszę ludzką i przenikającego nawskróś duszę ludzką i
wszystkie jej tajniki. wszystkie jej tajniki.
12 12
Pracę swą traktował zawsze realistycznie, Pracę swą traktował zawsze realistycznie,
studjując w pierwszym rzędzie „milieu" wie- studjując w pierwszym rzędzie „milieu" wie-
dla siebie światel dla siebie światel
dwa denskie, ten samoistny dwa denskie, ten samoistny
erotyczny, z którego wy erotyczny, z którego wy
Przed Przed
lonila się po raz pierw- lonila się po raz pierw-
który który
szy silnie przez niego szy silnie przez niego
bójczą, bójczą,
podkreślona postać podkreślona postać
itniej itniej
„Sodkiego dzierczę. „Sodkiego dzierczę.
d. 21 d. 21
cia" („Das süsse Mädel cia" („Das süsse Mädel
gności, gności,
von Wien“), wraz z je- von Wien“), wraz z je-
atola atola
go otoczeniem i kulisa- go otoczeniem i kulisa-
bitzler, bitzler,
mi, spowitemi obled- mi, spowitemi obled-
uro¬ uro¬
aym dymem pożądań, aym dymem pożądań,
pray pray
miłości i modnej naów- miłości i modnej naów-
kocha- kocha-
tzas melancholji. tzas melancholji.
Artur Schnitzler. Artur Schnitzler.
élubila élubila
To też z pracowni je- To też z pracowni je-
popel popel
go sypały się utwory go sypały się utwory
samo- samo-
jak z rogu obfitošci: „Anatol", „Zielona Ka- jak z rogu obfitošci: „Anatol", „Zielona Ka-
kadu", „Mlody Medard", „Prof. Bernardi“. kadu", „Mlody Medard", „Prof. Bernardi“.
Ale wrażenie bezsprzecznie największe wywo- Ale wrażenie bezsprzecznie największe wywo-
2 naj- 2 naj-
lał w latach dziewiećdziesiątych jego „Taniec lał w latach dziewiećdziesiątych jego „Taniec
w li- w li-
miłości i śmierci" („Der Reigen“), który obiegl miłości i śmierci" („Der Reigen“), który obiegl
jednak jednak
wtedy wszystkie sceny europejskie, będąc wtedy wszystkie sceny europejskie, będąc
symbolem nastrojów erotycznych, wziętych symbolem nastrojów erotycznych, wziętych
Wied- Wied-
wprost życia i dlatego czasami aż brutal- wprost życia i dlatego czasami aż brutal-
ieden- ieden-
nych, choć nieprzejaskrawionych. Nie była nych, choć nieprzejaskrawionych. Nie była
itzlera, itzlera,
to poezja, ale twarda rzeczywistość, jaka to poezja, ale twarda rzeczywistość, jaka
ac me¬ ac me¬
w dziesięciu tych, skrzętnie podpatrzonych, w dziesięciu tych, skrzętnie podpatrzonych,
Po kil- Po kil-
obrazach przesuwała się przed oczyma czy- obrazach przesuwała się przed oczyma czy-
oglebit oglebit
telnika czy widza, którego instynktów ero- telnika czy widza, którego instynktów ero-
wrócil wrócil
tycznych nie chciał naruszać autor, traktując tycznych nie chciał naruszać autor, traktując
kie za- kie za-
swe dzielo jedynie z prychologicznego punk- swe dzielo jedynie z prychologicznego punk-
aniteli aniteli
tu widzenia. tu widzenia.
ielkim ielkim
box 43/24 box 43/24
poziom dramaturgji. Schnitzler nie czul sig poziom dramaturgji. Schnitzler nie czul sig
Tego „Tańca milości" nie przeznaczył zre- Tego „Tańca milości" nie przeznaczył zre-
dobrze w swym żywiole i zamknął swe uczu- dobrze w swym żywiole i zamknął swe uczu-
sztą Schnitzler dla szerszych mas. Kiedy sztą Schnitzler dla szerszych mas. Kiedy
cia w czterech ścianach swej bibljoteki. Two- cia w czterech ścianach swej bibljoteki. Two-
przed laty kilkoma wystawił go w Wiedniu przed laty kilkoma wystawił go w Wiedniu
rzył wprawdzie do ostatniej chwili, ale rzył wprawdzie do ostatniej chwili, ale
teatr „Kammerspiele" wbrew jego woli, licząc teatr „Kammerspiele" wbrew jego woli, licząc
w obliczu zmienionego już w zupełności na- w obliczu zmienionego już w zupełności na-
na wielki sukces kasowy, zaprotestowal na wielki sukces kasowy, zaprotestowal
stroju wiedeńskiego, które w czasach powo- stroju wiedeńskiego, które w czasach powo-
Schnitzler energicznie przeciwko takiem po- Schnitzler energicznie przeciwko takiem po-
jennych nabrało zgola innego oblicza. jennych nabrało zgola innego oblicza.
stępowaniu, zwłaszcza, że, jak przewidywał, stępowaniu, zwłaszcza, że, jak przewidywał,
Wygasła bowiem całkowicie atmosfera ro- Wygasła bowiem całkowicie atmosfera ro-
skorzystali niemieccy szowiniści ze sposobno- skorzystali niemieccy szowiniści ze sposobno-
ści, aby podczas przedstawienia urządzić mantyczna naddunajskiej stolicy wraz z poe- ści, aby podczas przedstawienia urządzić mantyczna naddunajskiej stolicy wraz z poe-
dzikie awantury pod adresem autora i je- zją jej zaułków, w których gnieżdziła się mi- dzikie awantury pod adresem autora i je- zją jej zaułków, w których gnieżdziła się mi-
łość schnitzlerowska ongiś, zmieniwszy swą łość schnitzlerowska ongiś, zmieniwszy swą
go sztuki, którą wkońcu musiano zdjąd go sztuki, którą wkońcu musiano zdjąd
postać pod wpływem krzykliwego jazzbandu, postać pod wpływem krzykliwego jazzbandu,
z repertuaru. z repertuaru.
oraz prozy dnia codziennego. oraz prozy dnia codziennego.
Realista Schnitzler nie wahał się bowiem Realista Schnitzler nie wahał się bowiem
Ponadto spowodował bojkot utworów Ponadto spowodował bojkot utworów
mówić prawdy w oczy, mimo, iż falangi wro- mówić prawdy w oczy, mimo, iż falangi wro-
Schnitzlera ze strony rozpolitykowanych szo- Schnitzlera ze strony rozpolitykowanych szo-
gów jego zwiększały się coraz bardziej. gów jego zwiększały się coraz bardziej.
winistów niemieckich zły stan finansów pi- winistów niemieckich zły stan finansów pi-
W czasie pełnienia służby wojskowej w cha- W czasie pełnienia służby wojskowej w cha-
sarza, który, żyjąc życiem dawniejszem, żył sarza, który, żyjąc życiem dawniejszem, żył
rakterze lekarza pulkowego, napisał satyrycz- rakterze lekarza pulkowego, napisał satyrycz-
w ubóstwie i smutku, nie mogąc dostosować w ubóstwie i smutku, nie mogąc dostosować
ną nowelę p. t. „Porucznik Gustl", która spo- ną nowelę p. t. „Porucznik Gustl", która spo-
się do szarzyzny doby dzisiejszej. się do szarzyzny doby dzisiejszej.
wodowała natychmiastowe pozbawienie go wodowała natychmiastowe pozbawienie go
szarży wojskowej za zniesławienie armji, spe- szarży wojskowej za zniesławienie armji, spe-
I oto w chwili, w której cały kulturalny I oto w chwili, w której cały kulturalny
cjalnie za zdanie następujące: „Zostalem dla¬ cjalnie za zdanie następujące: „Zostalem dla¬
Wiedeń przygotowywał się do imponującej Wiedeń przygotowywał się do imponującej
tego oficerem, ponieważ wyrzucono mnie tego oficerem, ponieważ wyrzucono mnie
manifestacji jego 70-letniego święta urodzin, manifestacji jego 70-letniego święta urodzin,
pisarz umiera. pisarz umiera.
2... gimnazjum. 2... gimnazjum.
Otwarty w dzień po jego śmierci testa- Otwarty w dzień po jego śmierci testa-
Schnitzler szedł jednak dalej swoją drogą. Schnitzler szedł jednak dalej swoją drogą.
ment nie zawierał żadnych skarbów docze- ment nie zawierał żadnych skarbów docze-
która prowadziła prawie zawsze przez mi- która prowadziła prawie zawsze przez mi-
snych. Ale w tece znaleziono najnowszy jego snych. Ale w tece znaleziono najnowszy jego
styczne królestwo niepodzielnego władcy styczne królestwo niepodzielnego władcy
dramat p. t. „Pochód cieni", będący niejako dramat p. t. „Pochód cieni", będący niejako
Erosa. W tej dziedzinie tworzył Erosa. W tej dziedzinie tworzył
świata świata
synonimom chwili obecnej, w której cienie synonimom chwili obecnej, w której cienie
coraz to nowe dzieła, jak „Panna Elsa coraz to nowe dzieła, jak „Panna Elsa
dawnych przeżyć krążą nad tą ziemią, opu- dawnych przeżyć krążą nad tą ziemią, opu-
i „Paracelsus", owiane nimbem środowiska i „Paracelsus", owiane nimbem środowiska
szczaną zwolna przez genjuszów lat minio- szczaną zwolna przez genjuszów lat minio-
wiedeńskiego, w którem tworzył i obracał się wiedeńskiego, w którem tworzył i obracał się
nych. nych.
z przyjemnością, krocząc samotny na czele z przyjemnością, krocząc samotny na czele
Nad jednym z najwybitniejszych pisarzy Nad jednym z najwybitniejszych pisarzy
reprezentantów literatury austrjackiej. reprezentantów literatury austrjackiej.
Jednakże mechanizacja sztuki teatralnej, austrjackich zamknęła się mogiła, zamykająo Jednakże mechanizacja sztuki teatralnej, austrjackich zamknęła się mogiła, zamykająo
równocześnie epokę melancholijnego natura. równocześnie epokę melancholijnego natura.
spowodowana konkurencją filmu dźwiękowe- spowodowana konkurencją filmu dźwiękowe-
lizmu, którego wyrazem był v, całej pelni — lizmu, którego wyrazem był v, całej pelni —
go, wycisnęła wybitne piętno na dalszej twór- go, wycisnęła wybitne piętno na dalszej twór-
Artur- Schnitzler, Artur- Schnitzler,
czości Schnitzlera, któremu obcem było to czości Schnitzlera, któremu obcem było to
nowe srodowisko, obniżające wysoki dotad nowe srodowisko, obniżające wysoki dotad