ARTHUR SCHNITZLER ARTHUR SCHNITZLER
tegemoet golft; wie de hartstochtelijke ein¬ tegemoet golft; wie de hartstochtelijke ein¬
schap van elken Oostenrijker kent om zich- schap van elken Oostenrijker kent om zich-
zelf te hooren praten, zal zich mijn verrassing zelf te hooren praten, zal zich mijn verrassing
nog beter kunnen voorstellen. Het is inder¬ nog beter kunnen voorstellen. Het is inder¬
daad alleszins begrijpelijk, dat 90 pCt. der daad alleszins begrijpelijk, dat 90 pCt. der
Duitsch-sprekende tooneelspelers uit Oosten¬ Duitsch-sprekende tooneelspelers uit Oosten¬
rijk komt. De vaak bespotte verafgoding, die rijk komt. De vaak bespotte verafgoding, die
in Weenen de „sterren” en allen, die er zich in Weenen de „sterren” en allen, die er zich
zelf voor houden, genieten, is een noodwendig zelf voor houden, genieten, is een noodwendig
gevolg van dien in stilte gekoesterden wensch, gevolg van dien in stilte gekoesterden wensch,
om toch een eigen luisterend publiek te mogen om toch een eigen luisterend publiek te mogen
hebben. De armste kommies wil ten minste de hebben. De armste kommies wil ten minste de
Demosthenes van zijn koffiehuisclubje wezen. Demosthenes van zijn koffiehuisclubje wezen.
Veel belangrijker dan de koffie, is ten slotte Veel belangrijker dan de koffie, is ten slotte
de bevrediging van eigen ijdelheid, die hij in de bevrediging van eigen ijdelheid, die hij in
het café kan smaken. het café kan smaken.
Een zwijger Een zwijger
Voor Arthur Schnitzler is het van beslissen¬ Voor Arthur Schnitzler is het van beslissen¬
de beteekenis geweest, dat hij van den beginne de beteekenis geweest, dat hij van den beginne
af aan een zwijger werd, zeldzaam bezoeker af aan een zwijger werd, zeldzaam bezoeker
van de stamcafé's der schrijvers, ook in de van de stamcafé's der schrijvers, ook in de
eerste jaren, toen de roem van zijn succes nof eerste jaren, toen de roem van zijn succes nof
geen schutsmuur rondom hem had opge geen schutsmuur rondom hem had opge
trokken. trokken.
Zonder overdrijving kan men wel zegger Zonder overdrijving kan men wel zegger
dat die zucht naar dispuut voor menigeen e dat die zucht naar dispuut voor menigeen e
werkelijk niet voor de minsten onder de Oos werkelijk niet voor de minsten onder de Oos
tenrijksche dichters, verderfelijk is geworder tenrijksche dichters, verderfelijk is geworder
Ik zou ze bij tientallen kunnen noemen, ool Ik zou ze bij tientallen kunnen noemen, ool
uit diegenen die zoo schitterend inzetten maa. uit diegenen die zoo schitterend inzetten maa.
als offers der Weensche traagheid al hee als offers der Weensche traagheid al hee
gauw weer verstomden, wien het wel zoo ge¬ gauw weer verstomden, wien het wel zoo ge¬
makkelijk voorkwam om hun blank geslepen makkelijk voorkwam om hun blank geslepen
frasen en filosofische schermutselingen aan frasen en filosofische schermutselingen aan
de koffiehuistafel of op den nachtelijken te- de koffiehuistafel of op den nachtelijken te-
rugweg in de stille straten uit te strooien rugweg in de stille straten uit te strooien
waarbij ze zeker konden zijn van onmiddel- waarbij ze zeker konden zijn van onmiddel-
lijken bijval, dan de moeite te nemen om hun lijken bijval, dan de moeite te nemen om hun
gedachten met zorg neer te schrijven. gedachten met zorg neer te schrijven.
En ik zou ook kunnen vertellen, hoe me¬ En ik zou ook kunnen vertellen, hoe me¬
nigeen omgekeerd den hem niet toekomenden nigeen omgekeerd den hem niet toekomenden
rijkdom, weggeworpen als een sigarenpuntje, rijkdom, weggeworpen als een sigarenpuntje,
opraapte en mede met hulp dáárvan zich om¬ opraapte en mede met hulp dáárvan zich om¬
hoog heeft gewerkt... hoog heeft gewerkt...
Dokter Arthur Schnitzler hield zijn beroep Dokter Arthur Schnitzler hield zijn beroep
voorloopig angstvallig buiten de gevaarlijke voorloopig angstvallig buiten de gevaarlijke
conversatie der artistenclubs en na zijn be¬ conversatie der artistenclubs en na zijn be¬
keering tot de litteratuur, was hij bij de eerste keering tot de litteratuur, was hij bij de eerste
trede meteen zóó hoog gestegen, dat hij het trede meteen zóó hoog gestegen, dat hij het
in eigen hand had om tot zich te laten komen in eigen hand had om tot zich te laten komen
wien hij maar wenschte te zien of te spreken, wien hij maar wenschte te zien of te spreken,
vooral diegenen naar wie hij wilde luisteren. vooral diegenen naar wie hij wilde luisteren.
Want zijn leven lang bleef Schnitzler de Want zijn leven lang bleef Schnitzler de
groote zwijger, — hij de meest bevoegde ka¬ groote zwijger, — hij de meest bevoegde ka¬
rakterschetser der Wensche burgerij en toch rakterschetser der Wensche burgerij en toch
van zoo totaal on-Weensche geslotenheid, die van zoo totaal on-Weensche geslotenheid, die
oppervlakkige kennissen gewoon waren als oppervlakkige kennissen gewoon waren als
hoogmoed te misprijzen. In werkelijkheid be- hoogmoed te misprijzen. In werkelijkheid be-
teekende dat zwijgen toch niets anders dan de teekende dat zwijgen toch niets anders dan de
keerzijde van Schnitzler’s groot en uitzonder¬ keerzijde van Schnitzler’s groot en uitzonder¬
lijk talent, dat hij in zoo groote mate bezat: lijk talent, dat hij in zoo groote mate bezat:
hij verstond de kunst van toeluisteren als hij verstond de kunst van toeluisteren als
weinigen. weinigen.
Critisch zooals iedere fijnzinnige kenner Critisch zooals iedere fijnzinnige kenner
had hij de gewoonte de woorden op een goud¬ had hij de gewoonte de woorden op een goud¬
schaal te wegen. Elke valsche toon trof hem; schaal te wegen. Elke valsche toon trof hem;
van uit zijn waarnemingspost beloerde hij van uit zijn waarnemingspost beloerde hij
iedere poging tot pathetisch zelibedrog en het iedere poging tot pathetisch zelibedrog en het
blijft zijn onvergankelijke verdienste die ker- blijft zijn onvergankelijke verdienste die ker-
mis der ijdelheid van ee nbepaald deel der mis der ijdelheid van ee nbepaald deel der
vóóroorlogsche maatschappij vóóroorlogsche maatschappij
met lichtelijk met lichtelijk
sentimenteelen spot te hebben tentoongesteld. sentimenteelen spot te hebben tentoongesteld.
lets verbetens lets verbetens
Maar juist deze voorname teruggetrokken¬ Maar juist deze voorname teruggetrokken¬
heid die ver buiten het gedrang slechts met heid die ver buiten het gedrang slechts met
enkelen — tevoren zorgvuldig uitgekozenen enkelen — tevoren zorgvuldig uitgekozenen
omgang heeft, ze aan zich zelf ontdekt en omgang heeft, ze aan zich zelf ontdekt en
tegemoet golft; wie de hartstochtelijke ein¬ tegemoet golft; wie de hartstochtelijke ein¬
schap van elken Oostenrijker kent om zich- schap van elken Oostenrijker kent om zich-
zelf te hooren praten, zal zich mijn verrassing zelf te hooren praten, zal zich mijn verrassing
nog beter kunnen voorstellen. Het is inder¬ nog beter kunnen voorstellen. Het is inder¬
daad alleszins begrijpelijk, dat 90 pCt. der daad alleszins begrijpelijk, dat 90 pCt. der
Duitsch-sprekende tooneelspelers uit Oosten¬ Duitsch-sprekende tooneelspelers uit Oosten¬
rijk komt. De vaak bespotte verafgoding, die rijk komt. De vaak bespotte verafgoding, die
in Weenen de „sterren” en allen, die er zich in Weenen de „sterren” en allen, die er zich
zelf voor houden, genieten, is een noodwendig zelf voor houden, genieten, is een noodwendig
gevolg van dien in stilte gekoesterden wensch, gevolg van dien in stilte gekoesterden wensch,
om toch een eigen luisterend publiek te mogen om toch een eigen luisterend publiek te mogen
hebben. De armste kommies wil ten minste de hebben. De armste kommies wil ten minste de
Demosthenes van zijn koffiehuisclubje wezen. Demosthenes van zijn koffiehuisclubje wezen.
Veel belangrijker dan de koffie, is ten slotte Veel belangrijker dan de koffie, is ten slotte
de bevrediging van eigen ijdelheid, die hij in de bevrediging van eigen ijdelheid, die hij in
het café kan smaken. het café kan smaken.
Een zwijger Een zwijger
Voor Arthur Schnitzler is het van beslissen¬ Voor Arthur Schnitzler is het van beslissen¬
de beteekenis geweest, dat hij van den beginne de beteekenis geweest, dat hij van den beginne
af aan een zwijger werd, zeldzaam bezoeker af aan een zwijger werd, zeldzaam bezoeker
van de stamcafé's der schrijvers, ook in de van de stamcafé's der schrijvers, ook in de
eerste jaren, toen de roem van zijn succes nof eerste jaren, toen de roem van zijn succes nof
geen schutsmuur rondom hem had opge geen schutsmuur rondom hem had opge
trokken. trokken.
Zonder overdrijving kan men wel zegger Zonder overdrijving kan men wel zegger
dat die zucht naar dispuut voor menigeen e dat die zucht naar dispuut voor menigeen e
werkelijk niet voor de minsten onder de Oos werkelijk niet voor de minsten onder de Oos
tenrijksche dichters, verderfelijk is geworder tenrijksche dichters, verderfelijk is geworder
Ik zou ze bij tientallen kunnen noemen, ool Ik zou ze bij tientallen kunnen noemen, ool
uit diegenen die zoo schitterend inzetten maa. uit diegenen die zoo schitterend inzetten maa.
als offers der Weensche traagheid al hee als offers der Weensche traagheid al hee
gauw weer verstomden, wien het wel zoo ge¬ gauw weer verstomden, wien het wel zoo ge¬
makkelijk voorkwam om hun blank geslepen makkelijk voorkwam om hun blank geslepen
frasen en filosofische schermutselingen aan frasen en filosofische schermutselingen aan
de koffiehuistafel of op den nachtelijken te- de koffiehuistafel of op den nachtelijken te-
rugweg in de stille straten uit te strooien rugweg in de stille straten uit te strooien
waarbij ze zeker konden zijn van onmiddel- waarbij ze zeker konden zijn van onmiddel-
lijken bijval, dan de moeite te nemen om hun lijken bijval, dan de moeite te nemen om hun
gedachten met zorg neer te schrijven. gedachten met zorg neer te schrijven.
En ik zou ook kunnen vertellen, hoe me¬ En ik zou ook kunnen vertellen, hoe me¬
nigeen omgekeerd den hem niet toekomenden nigeen omgekeerd den hem niet toekomenden
rijkdom, weggeworpen als een sigarenpuntje, rijkdom, weggeworpen als een sigarenpuntje,
opraapte en mede met hulp dáárvan zich om¬ opraapte en mede met hulp dáárvan zich om¬
hoog heeft gewerkt... hoog heeft gewerkt...
Dokter Arthur Schnitzler hield zijn beroep Dokter Arthur Schnitzler hield zijn beroep
voorloopig angstvallig buiten de gevaarlijke voorloopig angstvallig buiten de gevaarlijke
conversatie der artistenclubs en na zijn be¬ conversatie der artistenclubs en na zijn be¬
keering tot de litteratuur, was hij bij de eerste keering tot de litteratuur, was hij bij de eerste
trede meteen zóó hoog gestegen, dat hij het trede meteen zóó hoog gestegen, dat hij het
in eigen hand had om tot zich te laten komen in eigen hand had om tot zich te laten komen
wien hij maar wenschte te zien of te spreken, wien hij maar wenschte te zien of te spreken,
vooral diegenen naar wie hij wilde luisteren. vooral diegenen naar wie hij wilde luisteren.
Want zijn leven lang bleef Schnitzler de Want zijn leven lang bleef Schnitzler de
groote zwijger, — hij de meest bevoegde ka¬ groote zwijger, — hij de meest bevoegde ka¬
rakterschetser der Wensche burgerij en toch rakterschetser der Wensche burgerij en toch
van zoo totaal on-Weensche geslotenheid, die van zoo totaal on-Weensche geslotenheid, die
oppervlakkige kennissen gewoon waren als oppervlakkige kennissen gewoon waren als
hoogmoed te misprijzen. In werkelijkheid be- hoogmoed te misprijzen. In werkelijkheid be-
teekende dat zwijgen toch niets anders dan de teekende dat zwijgen toch niets anders dan de
keerzijde van Schnitzler’s groot en uitzonder¬ keerzijde van Schnitzler’s groot en uitzonder¬
lijk talent, dat hij in zoo groote mate bezat: lijk talent, dat hij in zoo groote mate bezat:
hij verstond de kunst van toeluisteren als hij verstond de kunst van toeluisteren als
weinigen. weinigen.
Critisch zooals iedere fijnzinnige kenner Critisch zooals iedere fijnzinnige kenner
had hij de gewoonte de woorden op een goud¬ had hij de gewoonte de woorden op een goud¬
schaal te wegen. Elke valsche toon trof hem; schaal te wegen. Elke valsche toon trof hem;
van uit zijn waarnemingspost beloerde hij van uit zijn waarnemingspost beloerde hij
iedere poging tot pathetisch zelibedrog en het iedere poging tot pathetisch zelibedrog en het
blijft zijn onvergankelijke verdienste die ker- blijft zijn onvergankelijke verdienste die ker-
mis der ijdelheid van ee nbepaald deel der mis der ijdelheid van ee nbepaald deel der
vóóroorlogsche maatschappij vóóroorlogsche maatschappij
met lichtelijk met lichtelijk
sentimenteelen spot te hebben tentoongesteld. sentimenteelen spot te hebben tentoongesteld.
lets verbetens lets verbetens
Maar juist deze voorname teruggetrokken¬ Maar juist deze voorname teruggetrokken¬
heid die ver buiten het gedrang slechts met heid die ver buiten het gedrang slechts met
enkelen — tevoren zorgvuldig uitgekozenen enkelen — tevoren zorgvuldig uitgekozenen
omgang heeft, ze aan zich zelf ontdekt en omgang heeft, ze aan zich zelf ontdekt en